Skip to main content

Full text of "Compendio en que se explican todos los principios de oraciones con toda distincion, y claridad."

See other formats


cog RANA o E 


DNE dnm re rn 
y) - 


os " CRM ne emo eig cm E 
Ix E ET A i P". 


* 32 


* 


Tx 


LIBRARY 
Purchased from the 
Trust Fund of 


Lathrop Colgate Harper 


y oes, e E ¿E 


2 
* ES 
S NEN 


aw » 


o! 


1 L^ 


(opos PRINCIPIOS 


2 DE) ORACIONES o 
/ p ; N 


Cm toda diincion, y durida h 


PoR Y ALERIO ANONIMO. 


AL Uso del Real Colegio Seminario —— 
de San Carlos de effa Ciudad. 


| Y MAA AR B 
| 7 RE cement iut 
7 jen Leeds. En Cartagena de Indias: E 
| Pet « Antonio. Espinosa de los a 2 
$ de 377% aj 


Ababiss' 1 ono Mb aos ap) 


A OTE som 


ollo: qua? .Oigelo2 FYES *.11 
DSbli de ab eii t E $5 


"ibn sls NA a y a1 
301911644 : ect 9b 23001013 ol 


Eu b i 


de puo dius dme, AX ^ te 


COMPE QUE 
SE EXP bd ICAN donor LOS 

| modos de Oraciones 

à: E 250 del s t Real. tra b San 

| CARLOS o il 3» 

M elus EXEAIGAGION: Eo. O a 

¿at De. tas norton, que llaman Tiempos, . i 


"Y Res maneras ay deciempos, unos como 
. €ltán enel Arrez v.g. Tuleias, lei(te, 
—.. leeras, Xc, Ta legebas, tegifli, leges. «pc. à 

¿Cada uno de los quales se puede añadir alguno 
¿deeftos romáaces, que noecítá en el, .20mo 
quero, yo busco, eftoy buscando, ludobam y yo. 


Jugaba, y eltaba jugando 5 y afsi, OLtOS Vér- 
.bos, à cuya fi ¡gnificacion: vienen bien: €flos. — 


;Tomances, que no à todos por ventura. vendrán 


a bien. Y. nota, que el plusquam: " es Yos od 
j. juntivo tiene. tambien. aria, C 


y vica avria, y havielte o Icido. 


pes ah qi fiempoo trac por E 
Aa Q& 


D. 


A QS e 
A NAR 


tt, P. » zy; da pus 


tando con élerbo, como Enseñame ER 
dot tbor. Aviante enseñado, Todo us fueras. 
la misma, 


tera se hacen €fto$. Lieerdn E. 
leccion. Legio lgetur. Mataton al C efar. Cfae 
eceifus eff. Llevaron las a sl ifole late feng. — 
Y eltos tiempos són. segundas de pafsiva, que 
conta de, 'NOMinativo deparan: «mE padece, 
y verbo, Y notà, que con los verbos neutros se 
hacen cos tiempos impersonalmeüre, - Poni 
endo el me, te, de c. en el easo del vetbe 


«omo Obedecitroator, )per atamfuit ihi. se i i | 
 Wirante, Seryietup i bi. . Impersonales se han 3 
aqueilos tiempos, qu  Botraen pérsona qued 


ge, ni que padece, y ordinariamente? lMeya ef 
articula fe, Respondese por la:tercera de ias 2 
t de pafsiva como. Leiase. Legebatur, Qirise, E 
¡Atico Aunque à veces suena : "fomo erg — 
Ya persona de plaral. V. B. Aquijuegan. Biel a | 
disp. Alliti&en. Ibi pugnátur. Quando eltienga || 
E tienetrés terminaciones se usade la neatrds 
wc tóse valientemente, Srrenue: Pegnatam ef. 
Con los verbos de le lengua, como dicen, cnen- 
> Pe ant, firmat, " en, , semet, vel 


dicitur, 
Wenpor que cm toma: 


gU 


2 y d * 
E 


rus, 0 endas, d algunos de. A $ 
¿vel fuit, eram, vel faeram, fim, m 
» Vel fuifjem. ero, vel fuere, Con 
ue en llevando de baver, Ó buye, 
los que empiezan por f ; quan 
£r, € responde por los demás, 
: à | evar, T Ld Jaturus es, Hasde ha- 
HO ver llevado, o huviffe de llevar. Larur u; fuifii, 
Pp ¡Awjasdellevar.Laturas eras, Avias dehaver ile 
| Wado. Laturus fueras. Avrante de sufrir, Fereno 


rte 


q md 


ci e s a a 


YE y eli M NE 
P Ue 


m eii li n 
A A UTE 


nas, traeg 


, 


A 


NE E 


| vellem flores le&os. fuiffe, à te, 


? Quid. intti 
dubitas? Otras traen tomances de indicativo, Q.- 
suju:tivo; y en virtud dela particula que, ivi 
€ne despues devevbo determinante , vana infi- 
nitivo, como pensé que havias oido Milla. Púén 
tavi teaudiviffe MifJam; pero (i cl que vienedes- 
pues de nombre sultantivo, comalos libros 4 
Jeifte, la carta, que llevafte, &c. entonces el 
queno esinfinitivo, (ino qui, 444, quod, coma. 
gres despues, - | L 
E! infinitivo quiere antes de si acusativo de 
persona que hace, quando la oracion lleva « ques — 
' despues desi el caso, que le toca, como, qui. 
f lera, que huvieras cogido las flores. Vellem. te. 
legiffe flores. Para hacer elta Ocacion de infiai- 
tivo por pa(iva,se repite el verbo determinan- 
fe, y el acusativo de persona, que padece coa- 
Certando con el vervo, que se valve por pa fivás 
el acusativo de persona d. hace semuda enabla 
tivo, con a vel ab, como vellémte. lcgiffe flores; y 


di» fero ere Aie de e Wer. 


e 


d 


En el infiaitivo se hallan quarro vócend uH 
g.amare, amavi[fe, amaturum effe, amat uris B fuifft, 4d 
àlas quales vàn todos losromances de indidati. 
vo, ysujuntivo, quando precede. verbo N a 
terminante, y particula. qut. ear he 


“y manera Gi iaa Hi Sa AREA 
liio TE 


| presente. bee O amare V. 8. vàn 
X. cinco romances: dos de presente, y pre 
- ker Hte ie per fecto de indicativo; como creo q 
| 83$, Qué àmabas. "Credo te amare, Unode pre- 
| Sette dé SUJUntivoy' como deseo que ames; Cupio 
te amari! ydo del preterito; inipe:feéto,: v; go 
. ginfiera que amàras, o amalles. vellem te amarez 
pero el romance amáras i no vial presente de 
infinitivo; (ibo con] verboside: voluntad, cg- 
1no:son los de querer. desear; ho!garfe, pesarle 
é&c.y Ctros qué quieren sujüntivo con ut; pea 
IÓ «on los de entendimiento, y delengua, amas 
Yas; y amarias, ván al circunloquio, dm AC UY uh 
E €*omo:;dirémos despaes. ^^. 00 95 
f Yo sé que oyes de buena ga na tus alabanzas 
E | Scio te libeutàr andire landes tuas, 
«to Entendi queeras aficionado à la caza. Pa- 
bavite "venationis: Pudio temer. 0 c A 


o 


Prabire puni pipi 40; £A 


"AR feuis praftare: gen 
“E Onvenia pas tetpetàr a5, O: resperáflesa” los 
r Po te majores natu revereri, 

dt euibeats AO ade LAMUAVISSE ; 7 :itq 


22 er A A E AU iege ipe aemfoitivov an: - 


quara 


Deseo: que dés mueltra de En  Cipie te | 


e We oq que dieras gu(to à -rus Padres.Vellem | 


P stos y^ p! u$. 


ar perfecto, afsi. deindicatido, como; de £t 
MADE vga. ' Y 
Nome persuado. que perdonafie de cotazo On 
hasi iojutlas» Non puto te ex animo injurias remifif > , 
..Qtque los Soldados avian tomado la Ciudad; 
Audivi. millites Urbem capiffe. | 13 
. Maravillome, que Antonio haya dexado à 
taimído dela virtu d, Antonitía deimitóf 4 vita 
bis via deften iffe, 

. Mucho quilieta. qué huvieras dado éd él | 
blanco de la verdad; Per vellem te veritdción 
Jeopum. attigifes — | 

Acerca de Jos romances, buyicra. H iirids | 
$e, notés que cod. verbos de eatendimiénto; A 1 
de lengua, ván à circunloquio, como en: 
ugar dirémos. 

(&. 3 AMATURUM ESSE- 
AL PU de infinitivo, và el foturó' Imi 
| perfedo de indicativo, y los tiempos 
Que traen tomance de solamente; y- los que 
traen de haver, O bw»t, ván al circun quic 
«omo Juego ditémoss Em. 
Jusgo, que noacetarás el. partidos isfeo 
atctptaturum non. effe. £ouditiowem. — 5 
Persuadete, quc. has de:entraf, en. Batallas, A 
para alcanzar vidoria. Sic. babeto intundum sib 
4 ralium, ut villoriaw obtintafe Y IX 
dico, qua. havrds de hacer, penitenc 


OY 


^ 


| hal lute tà &teruan cati cqaénd an. m. | ^ 
ER UU 5.5 47 A4MATUNUM EUISSRC I 
<p A EL cicomioquio vanos tiempos que ile. 


van de baver, O buve, y el romance ha 


d 
vr4, de futuro pertedio, y tambien el ea, ria 
del imperteótode sujuüu vo, con verbos de ca- 
 Ttendimienzo, y de lengua, que pueden verle 
.. €nla explicacion. guiente. ao | 
- . Pareceme que se üavia de haver dado la Ba. 
talia, Mib? prelium committendum fuiffe vidctur, — 


- c. Piemso que fiavras venido antes que yo vuela 


, Vd. Puso veut am tc [niffe anicquam redeat, — 
... Yose que ganailas fi huvicras apottado, Seijo 
Se fi f[ponfionem. feciffes fuiffe lacratrum, | 

Lago, que l'euipeyo venciera lino peleara. 
, Pompejem credo viturman fuiffe, f a pugos abfli- 
SC. " | | 

—. Tambien se hacen por circualequio los ro- 

, .Tanees buyitra, y avria del plufquam pettedo 

| "1 de fujuntivo, con verbos de entendimiento, y, 

^^ de icogua, elpecialmente quando trae lacraci- 
, en SEgunda, fr, fino, à ottá particula fujuntiva $ 
.'Potque huvicra, y avra, con ettos. verbos vie- 


. RO por modo de obligacion; Ye ge 


cd 


Bcn à fer lo miímo, que avia de haver, aunque 


Tam 


E salvarte. Credo té affürum fore panitentiam, ad Ja- 


| ,, YO séqueél hnviera madado de parecer fise- 
, j 9uviera acanserado conmigo. $cjo illum motata- 


Chos éfta lejero soi fub 


La [rare falutem 


10 ! doo. 
rut fuiffe fententiam, f me confalmiffet, 
|Pemé Que rehavriaspartido, a 
$€ €i. meolarera. 3 


, Deeras que tu le havieras 
.7O fiuvieta hecho adrede, r; venia te datu. 
tun fuiffe dicebas, BÍ fciens, volta [que f etiffet, 
! NOTA P bulis: 

- Los romances del futuro de lu 

| ; DO Vátià |j 


perdoñado, fi üd — 


lüntivo v.p , 
ufinitivo, por 
determinante, 


AWare, Y buviere amado 
. QUE nunca fe hacen con verbo 
(in Entrar de Por medio reiar ¡YO ; O parricala 
"füjuntiva, 9 adverbio, de los que en romance 
llevaa que, como luego que, todas las Vides ie, 
dunde quiera Que; de la manera 78€, qualquiera que 
€ e, Y ningun tiempo Va regido à relativo Opar | 
| icula fujuntiva, Ó adverbio de los arriba di. | 
: ordina do à verbo defef, — | 
Minadáimente, nl puede, en Virtud de la parti. | 
Sula que, it à infinitivos Porque qgaldüiera co. | di 
a de clas pide, y fuspende el etelto del vér. 
O €étetinipànre, haciendole que pase dota 
veibo libre de semejantes inipegi Menros. | 
| l'erfadete, queel que euarqare los. Marida, 
fic ntos de la Ley de Dios, fe lalvara (in düda, 
It« tibi Perfuadeas, UH qui divine legis f' top 
¡ baud duble COnSccUbaram, 
Es de Fé, que el hombre (i Mee Al 


! cm Fide ili Cerf itt est t Fami 
eget. ^ i 


Tén porcierto, que año quando Void he 
Cho lo Que Dios manda, Conviene, q ue re tén- 


gas. par inacil si; babero eXptdire tibi egi ami, 748 
m adig perfieeniss te e putes. incite 
TA: 


Mes hueleome , corcome- 
con ellos j puede. Ser, po(ible es, démos. que, du. 
99s. NOSE, no ereo,- Do mé acuerdo. 
| ellos, quando dablare de prelenge, es el 


.J* &0mo pretetito perfecto.de fuinnrivo, y con 
figuientemente fe. ha de 3 


e fe | ager por «lpretes - 
Tito, de infinitivo, v, E. | | 


AMG: Geudes ze: arzlzi desu diversa, ^ 
-l'uede. ^et Que Antonio: diede de eño cuenta 
al | Se Da 


X o :faydiedisge E Cor, » 
"95 emus Dompejam à Cofsra 


à : bu Ne 
? X 32 s E 
e ' 


" 3t 
ka condenado. à fleo etéfnó; (i no f 


|  imperído de 
üluntiva, na và fi*mpre a presente deio&niti- 
VOs'POr QuE con verbos de àfecto; v, «£s adeiro- 


» Pesame , aec, Irem, 


, «an. todos J 
romance 


dec Tec dom Alanis de bac ads OS | 


| RS 


"M 
S va 
Ld XE x 
LIA 
Ffisiffes cum amicitia Intercedere, ! A di 
pá ssp NOTA «TU bros! 


Con eltos verbos , credo, y opisor,eneñtao 
primera persona dei prelente de indicativo del + + 
número fingular, no fiempre la particula Qué,€- ^ — 
cha la oracionà infinitivo, antes algunas veces 

se queda con elegancia en el tiempo de qué ha - 
bla, pofponiendo las inas de las vetes el verbo - 


: ' dererminante; v. g. Pienfo que vienesa eftot- - 
Ml Varme, enisopiBor, ut me pedias, Pienso que 


huvieras venido más temprano. Maturius veniffes 
opinor, Creo que e(tabas rezando. Preces funde=- 
SE RD Creo que havias venido. Veneras credo. — - 
Y nota, que credo, de efta manera de ordinario ^ — 
P. S€ tom) ¿ronice, fino es én el imperativo, como - | 
| Creeme, que nore irà salabando. Non abibis im "| 
|  phné mibi crede, De la misma manera usan de d 
| puto, «slos Poetas. $ed faciunt. ipíi nanc , puto, oe | 
De las oraciones de infinitivo en particular. dE 
, A. De todoslos verbos determinantes; unos echan -] 
, B oracion infinitivo solamente, o cafi em» ^j. 
ix pre, cómo los de entendimiento, y de lengua, '- 


r: Otrosà infinitivo, 0 fujuntivo, con alguna par. 
E ticolas los que fignifican algun afe&o de la vo- 
| luntad, como gozo, alegria, trifleza, pesar, ^ | 
B Verguenza, admiracion, con quodslos qucíigni- ^ | 
] &can querer, desear, permicit, convenir,acon- | 
i | Weceii, | 


s 


cte 


P. 
E 


tecer, can ut One, Ls de dudar con an, ut tum, 
à ne, pospuefta ,de no dudar, con quin. (aunq . 
los verbos de dudar se asaa con Infinirivo, . 


7 fino auando determinan romances de prelente 


; 
d 
E 


N 


b. era Manera, como, vet, cit, pensar, Sos pec hag. 49 


de infinitivo, como en sy lugar ditémos )otros, . 
echan la oracion à fuiuntivo, cou alguna parti 
culá solamente, à cafi fiengpre, los verbos de 
mandar ( excepto jubeo) cocomendar, pedir, ro- 
git, alcanzar, avifar, aconfejar, hacer, proca- 
rat, Vc. CONUr,Ó meñon, quando fe teme lo, - 
Que se aborrece, con se Solamente, como 
mas largamente se dirá en las explicacion . 
nes figuiente*, | 
coo. EXPEICACION. IH. 
erbe qut determinan Infinitivo caft. fi empre. | 
"OS verbos de entendimiento, que fon, los. . 
que (ignificin fundar, ó,conocgr de ques TE 


4 


un : y 
H b 


Li 
un jusgar, parecer, saber, &c: Quales son ntelugo, 


— agno[co, fcio, animad evta, audio video, |entio, CO. 
giro , puto, exiltimo, opinor, fufpicor, credo, arbi- 


ye indico, cenfeo, videor, conftat, patet, pro com- 


poto, babere, certum efe, mani ftum eff, erc. Y los. 
de lenguas, que son, los que fignifican, decir, 
afirínar, asegurar, contar, hacen, saber, dar : 


4 entender , Jurar, prometer &c. Ajo, dito, refe- 
| go, nuntio, narro, affirmo, aff c (r0, MEZO, JUL» pramit-. 


Qe pem Lois cj MER quieren intinitivo. call, 
| fiempre 


as 


picas 


AA 
e 


e m. 


LM + 
A 


uen onem y 


Yves 


o Á 
—— um E 


trem 
TS 


E 


=== SA 
A A - 
RE - 


Em 
LAXE 


Wi -C^ 498) AA + e da ses CC 
AN 
- 2 - ^ ho " 


TV 


; fe 


fi eiipre, Y "tara vez rd: Y gen 1 que con. au 
verbes, as ro minc $ F4, ría, huvitre, y barra, 1 
del ^ii feo. y plufquaim. períc&tade fomri - ' 
VO, Vàn ác circum: €quio, como en €l$. 4. de la. 
explicacion" 2. fe dixo, Nora. Mas, que. Quando . | 
la Persona que hácgen el verbo determinante, 
y €n el determinado es ya a misma, Si es Ier... 
| ceta, entouces el Neu tiva de. persona que, ha». N 
" cc es fc, con. eflos verbos, Dice que no $88. 
| Y hd anaádies. ^t, fe nemini fue «cum Facere, tio 
1 "Presume que fuera dodo: 1 baviera €ftudia. - 
do: Fxiflimat, gm tridituta Lie, fi opus D 
REM T7/HTÀ . e: 
L Crcia, que era praptio de fabios, «! bufcs 

a Diós, Ceedebani munus Fapieotumefe. f, 9 10d ¿(ey 
1 pinte ganas die Deu invefligare, — ; 
| nO IS 21 
1 Quant 'Q “el verbo detecminiauré e es de: coten- 
der, penfar, elperar, parar, O prometer, los... 
romances de prefente de infinitivo. foa coma ? 
dé futuro, y afsi $e hacea. Das NECES por. el fü-. ; pl 
tüto de infinitivo, que por el | Prefénte, Ne Ba En- y | 
bh téndi alcanzar con dadivis, lo: que no podia A 
| con q ;'eritos: Muneribás i 06 eetfecutum irt putavi," 
qúod | meritis non vale bar, 


Espero ganar con duig encia lo € per iae 
n pereas spero me ag ctia. prd 
E y ana ati]. 


e 2551 

" pienses salis, ; Xéfiedoty fin entrar en ia | 
datalla. Ne poses, i ofém 1 lo Extiturus, quin | 

i4. aliis m itas. 4 Y AA sruit UN ens | | 
PUn Qd. ut y ¿On ng psg i 14.9 y d | 

| é e Y 

init. putas RAM editas suos. esistimas | 


x as 
Ti 


| Us ndo la óration itae. alguüos deor. 
fnabees t hit piensos? Quiénes Pliñsas? 
se dice bis tii: Quen as? Quo; existi. ' 
Pus Quien jazgas? Quem Jnd icas: Quisiy tepá- i| 
Tece? Quis tibi Videsur? Vg - Quienes. Piensas que i 

. tiében en menos la gp ¿que €l dinero, (ido 


NS COdiciosost | Quos tai itnas Yirtat et» Postba- 


VEN rg ue Phat E cun 4, LER 
(no aeüsatlvo de persona | que haces v, Be qui. 
9us cxístimas virtutem poitbaberi Peconia, fi ab 
avaris? Y advierre, que €l substantivo. que vi- 
Ene despues dei Wifi, se pone en el inl«mo caso, 
Que el ques, vel quis tomo en elexemplo: 
"or en los fia guientes , : Le 
Quien' de nosor os Juzgas que ignora la re: 
— Sólucion, que has iOaa30? Quid consilii capais, 


íi 
t 
AMI 
m 
AU 
^ 
E 
me 
I 
bh 
q 
am 
Mid 
AB 
nr 
jk 
n 
Vl 
Sh 
LI 
a 
alt 
H 
"nt 
APR 
il 
U. 
pb 


ES 

gU 
jr 
JE 

le 
1 
1 
Ed 
"M 

pt 
3 


yis 


NK um. noffrum. ignorare. arbitrario 
À quien piensas que se debe la honra, [ur 
a A LR. Chinisi virtuti bonorem deberi putas? 
E SE T» piensas Que lo he (ino 'COnrigo? 
LUN deorum a aBELS, Int existimas. uisi Let use: 


" 


36 


e! 


- EXPLICACION fv, | 


Verbos que quieres infinitivo, à sújuntivo tó üt. E 


f NON los verbos de querer, y desear capio , 
_0pto, desidero, vole, nolo, alo. De pec- 


mur, O conceder, Sino, licce, placer, patiar , cen» 
: €tdo, permitto, De convenir, provecho, justicia, 


y necesidad: Oportet, decer, exptdit, cowwenit, 


|" «guum ests ntile f $t, Consertañcalm est. fiectsse Est, 


operepretium est, c. Con todos ellos verbos 


lla particuia que echa la oración à INfIoJtiVO, O 
- SUJUOCIVO COM at, tacita, O Expresa, O COn ne, 
Sl lleva que n0; v. g. Quistzra qué no faltases 


à tu cbigacion; Veliem munus gutm ne déseréres, — 
lote vo n deserere, Ge, pfo E 
Quieres que veumós qual puede mas de los 

dos: Vis experiambr. L. ut experiamarn ter viri. 


bus praster? 


Conviene q te apartes de ruines compañias: | 
Malorem: corgressuto fuglas oportet, L, fugere te 
Opórict. T 3 

Dexam« ità oit Misa: Sine me ad sacrum andi- 
endum, ire, l. sine ad sacrmm audicndum cutn. Le 
ab cam. Cc, | 

Dario desea tenet tantos amigos finos,co. | 
mo gramos una granada: Darius tul Zopyros op- — 
tat, ut habras, quod grana alum pusicume — 


2 
E 


, aparticola que despues del verbo deterini., 


T WT ab fts ^ Jem aT Wo Dow Pad LS em S URP IE uil S um 
"I nado, lieodoel actecinipance silo (querer mad) 


Es quam conjuncion decoñiparativos v, g. Mss 


quiero queme reprehendan los buenos que sér 


alabado de los niilos: Malo à probis reprebeudi y. 


quam ab improbis laudari, ; Vota eltos modos, 
de hablar Comunes a volo, malo, y oportet. Una 
cosa quiero avifarte; if/ud ¿e imottre polo, 1, ¿rad 


te monituii v olo. Mas Qlilicra seri nerto, que 


deshontado: Morte offici malem, quam ignomiuiam, | 


vel morte affebbum me malem, quan e. Eltocon- 


bénia hacer. Elto se havia de baver hecho; 
Hoc facere opertuit, 1. boc faítum oportuit, No- 
fuera bueno comunicarlo antes? Nome prius. 


CUmmhnicatay oportuit? 1, comunicará, e, 
EXPLICACION y, 

M Verbos que quieren Sujuntivo con ut, 0 ne, 

ff On los verbos que lignifican mandar, co- 
y MO Impero, pricipio, ( exepto jubeo que 

quiere infinitivo cati (icmpre ) decterar; deret 4 

tiiinar; Edico, IS, déctérno, $ catio, cobi it sb. Pedir, 

TOBat: Oro, togo, obfecro, pito, efflagito, Precor, 


depracor, exizo, contendo, Avisar: Monto, admo-, 
ñeo, € c. Aconsejar, exottar: Suadeo, dithadeg,. 


| perjaadeo, borter , cobortof. Alcanzar, acaba te. 


M 


" Piso WE 3 i o 3 qu AP í "TT a yo 
— into, Hacer ; Fecío, Hfficio, pere? . Obligar, 
BEEN ^ —  . ——— gm ovets 


FOCBOS, Exoro, impero, alfequors conffeg uo» TM 


1 
J 


ht | 
"mover: Ccgo, cempello, fwpello, Procurar, preten 
Ct; Caro, conor , iatendo, perago, ego, fiudeo. Acó. 
ACccr; L4 cecidit, evenit, centingit, fit ce. Con to. 
dos e(tos vebos la Farticula que ot Ordinatio es 
T» Y QUE DO, se, y rara vezinfinitivos v, 2» Pro — 
£ura ganar la voluntad à tus cor tarios con — 
buenas obras; id age ^t beneficiis inimicornmani. — 
Bum allicias. jM 
. No pude acabarcon €!, que no seempeñase 
En €llo. Chtinere ab co non pott, ne facinus aga 
Srederciur. : ; 
Yo haré que sepa Eliano que tengo yotam- 
bien lengua: Faciam [ciat Alzanus, Qr me lin. 
Exam babere. DT. 
Una cosa te rucgo encarecidiàmente, gueno, | 
Trates con gente ruin; I/[ud re etiam atque etiam — | 
 fego,nt cum improbis confuttudintm babeas, | 
| o lo 
Mento, dico curo, bortor, perfuadeo. 
A /[ Orco, y los demás verbos de avisar conto. 


2 Y.4  Mance de indicativo, quieren infiniti. 
vo solamente, v. g. Avisó Antonio al Senado, 
Que bavian prendido à los ladrones; Monsig. 
SERATAM Antenas latrones captos faiffe. Ccn fO. 
Phances de sujuntivo van à él solamente con 
3,Ó ne. Avisale que verga à cenar; Mone cum, 
ad conam ut Pentat. | 
Dic», quando fignifica decir, como Prépa | 


O NARRA 
A 6 
a 


do, d avisando, quieren sujuntivo con Ut Ó neo 
) Decid à los que son inclinados à n vició, que 
| d se guarden de comenzat; Dicite ijs, qui in vitium. 
(o grotendunt , ut caveant ab initio, Quando (ignifi-. 
ca decir. afirmando, quiere infinitivo. Dicen 
que el Rey lo haviera perdonado, fi lo huvi- 
era pedido: Dicunt, Regem, veniamei daturum fea 
ife, B rogatem fuiffet. — — | 
Perfuadirfe es lo mismo que creer; y entonces. 
_perfuadeo, quiere infinitivo solamente; v. Ea 
Persuadete, que no séalcanza la bienaventu- 
,ranzs (150 con la virtud: Ita tibi perfuadeas. ater- 
"ham felicitatem, non confeg ui nisi virtute, 
.. Perfuadir á otro, con romances de presente, 
€ imperfe&o de sujantivo, va à él solamente 
€Onut,Ó ne.;'ersuadiràsle que se dexe de ple4 
Jos, y porfias: Ej perfuadebis, ue. lites, e com- 
tentiones miffas faciat. — Qe 
Cro, as, no solamente quiere sujuntivo con. 


it; 5100 tambien admite in hinitivo, maximé en. 


A 


A e E a E 


E. 


qM uM fütüroendus,v. g. Cuida de escrivir 
Y [das Cartas: Cura, at epifiolas [cribas, 1. epiñolas 
> feribit. epiftolas firibendas. Procuré poner en. 
razon àlos Soldados: Milites in officio! contineri, 

, Ll continendos cur avi, de ut Oc. Hortor , quiere 


tambien gerundio de acüsativOocon ed, No te 


* 


| €Xorto à que vengues tus injurias, sino à que 


Tl 
Mor CREE 
e 


FISMARI ERA mer E e — 


e E 


 Bilte$ por tu hontas Non te bortor ulcifei, t. ad 
g 4 "1 10 2a alci la 


a 


,20. 

“alcifecadas injurias, webue ulcifcaris, ec. fed ue 

 bonori con[ulas, | | E 
y $. LIT. i 


"adeo, it&; tan tantus, toli: tet, Oc. ut. 
|) Espues de fan,tento,tal vn tanto grado, de 
BAS suerte, cc. la Particula qae es ut, en AT 
tud de la qual, los tiempos deindicativo se ha | 
€en por sujuntivo. : | 
Quienay ran lince, Que en tantas tipich/os | 
«po uOpiece? Onis est tan lyngens, ut, vel quiin — 
antis tenebris nibil offendat? : 
 Son)os impertinentes En, tanto grado, que 
DO 605 contenta el mi«mo Ciceron: Usque eo. 
vor 05i fumas, ut nobis moy Satisfaciat ipfe Cicero, 
Es tal la turbacion de Los tiempos, quenin 
-SUNO vive contento en su fuerte: Eaefhtem- | 
porum pertutbatio, ut pemo, fna forte contentus — | 
Divat, i | 
Tan lexos eflà de arrepentirse, que de nin- 
 Euna Cosase alaba màs: Fantum abest, ut, wel — — 
adeo illum non petet, us nulla ye glorietur ma Lis. 
A ninguno pudo enga ytar de modo que le 
.fiase un quarto: Neminem quidem: adeo infatuare. 
potuit, ut ei nummus crederet. 4 
EXPLICACION VI. | 
Ver bos à quieren infinitivo, Ó sujuutivo con quod 
ON los verbos, y nombres, que fignifican 
afecios de voluntad, como 802o, trifteza, 
| pesar, 


"a 


, 


,pesat, vergnenza, admiración, &c. quales sen 
Gaudeo, glorior, indiguor, lator, marco, doleo, &gre 
ftro, miror, demiror, panitet, piget, pudet, tedet, 
queror, lugeo,ingemifto. ltem. latus, trifl is, mos 
bus. miro dolore, ac aolefl ia afficior, gaudio perfruor 
ac Igttia exulto, e, Aunque traigan romance 
de infinitivo, se hace la oracion elegantemen- 
te ensujuntivo eon qnod ( y à veces enindicati 
¿VO Y aunqué tambien va àinfinirivo. Y nota, q 
.génetalmente hablando, romances de presente 


+ de indicativo, como amar, oir, con verbo deter 


mipante de presente, ó (turo, salenà presente 
¿de sujuntivo: y con determinante en preterito, 
.Salen al preterito impei fedo,como las oraci-- 


, Ones de eftando: romances de preterito perfec, 


"i 
x 
, 


:  Juseepiffem, : 


to de infinitivo; v, E. Haver amado, haver vido 
Con determinante de presente, à futuro, sa len 
.8] preterito perfeto de sujantivo; con deter. 
minante de preterito, salen al p'usqaam per.: 
fecto, como.las oraciones de baviendo; v.g. 


En verdad que me huelgo haveros eftorvado, 


Sané gaudeo. quod inserpellavi, vel i aterpellaverint, 


Note corres de-imitará gente tán infame? 


Non te pudet vilia. fcelerum capita &mulari 1. quod 
_Del cum. emularis? 


1 Holgabáme de haver tomado aquella em- 
-Pre5a, Gaudebam, me facinus [uscepiffe, vel quod 


* 


VPE EP V" eo o Ee eMS 


Sent iz 


Va 


rA Eo cit zar 


rtr re dam cem 


MM MÀ 


re ten 
Mes 


Yee 
MN AC RET 


á 2e 


' Sénritmi?he «er tenido en “menos qué te 
Zuroecban mii fostbabéri, l. quod, 1. cim 
VP bebdbeue. 77077 men M 
Peszm? de que hayas quebrántado los fi» 
érosde la admniftad: Doleo, te amicitie jura vios 
laffe, vel 4uod violaveris.. y 
| | "NOTA | | 
. Los verbos, y nombtesarriba dichos, quan. 
do hablan de uno de eltos tres tíémpos: Furaro 
imber f: o de indicativo, preseritoimperfetto, ó pl US: 
quam perfecto de indicativo, en lugar de quod, 
admiten con mas suavidad, y elegancia si, Y 
Jos verb3s de admiracion, aun quatdo habláh 
depréscntes 9. 2. Seganéresdéliviano, no me | 
espantára que huüvierásimudadó de parecer: Oye — 
bua levitas efl , uon mirarer, f'éteutiam mutaffes. Ge 
Mafavillaste dé que todo te suceda a] revéz. 
Miraris si omuia prapoftero cibi evenient vel auod: 
"eat ? OT vns oe 2 
Nó tendrás à mil, que te reprehenda tu ll. — | 
«viandad: Non géavaberis, si te lepitatis ipw. — 


lem, dafimnlarea, cl qaod, Pe. "Ne T E 

NOTA. — M 
Tambien se usa elesanrémente de la eonjnücto. 
quod con acecdo, addo, praterco oñmitto, objicto 

y algunos verbos de acusar, alabar, reprehen. | 

"der, y otros, iaxiabQaaodo precede: Hor, be, — | 
dd, alind, &r. v, g. Allegase a elto, qde mo pO- — 
tg |. . demos 


udis — MN 
0 S cci. e 
al A 


"T scripte anim jn hon dO | 


E 
HE 
2 
Ex 
f 
Los ] 
E i 
se" 
ex 
ts. 
“pu 
e 
pen 
pm 
zc 
na 
e 
La 
-- 
EC. 
rt 
“en 
mE 
"T. 
Lars 
fadi 
,,.B2 
7. 


x» 49 wot 


ih consuelo nO» i aii que caemos eT | P 
pentirnos: 1d nobis [olatium t 6E, quod euin oti 
em eger e pelsumus . j 

Üna cusa me tuvieron á hecedad, que no 
volvi por mi confiado. en mi Icocencia: Iud 
Pulsitia mibi datum ef, qucd Haecatiàfi Gus Ca- 
Afam non dixi. 

Además que à mi no me agrada elecho de 
Caron: Add t, quod Catonis facinus mibi non proba 
tur. Una tacha ponen a Ciceron, que oo piet- 
de ocasion de alabarse: I/ud Ciceroni vitio duci- 
tur, Ll. inco Cicero carpicur vituperatur, quod nal- 
lam fua landis occafionem pratermittiz. 

EXPLICACION Vil 

d De los verbos, que conciirtan. 

YOfuen, valeo, q ueo, poder, nequeo, NO po« 
ny ER, foleos affuefco, confuefco, acoftumbrat 
Loleo, debeo, tenes, dcbct, eltar obligado, incipio, 
ce pl, Ccomerzar, defino, ce[Jo, ded. cesar, SG 
hacen con romances de infinitivo, y por NM 
$e, vüelye como en una primera ác iaCtiv a.c 


? acusativo en nomiparivo, y con £l sc tons, 
$ uA 


uM 


Ee ES em ón y T per ci a 
Tp _———— A a A 


4 


dee * 


D 
m 
' 

| 

| 
MOI 
a. 


mc —— 


T 
YA 
- 


erta el verbó determinante eb o&iva, y el dé: 
terminado en palivas v. g. rd | 
Tudcbias de haver pagado el dineto: T» de- 
bebas f[olviffe, peemniam, pecunia à. te folita fuiffe 
üchcbat., | Nn. | e 
. Yo comenze à leer el libro: £go eepi legere 
librum, liber c epit vel ceptus fut. à me lego, 
No dexaré uc defender à mis amigos: Amis 
cos difendere non. definata, amici nou. de[iieut a mé 
defendi- — j j 
Y fi no puedes defenderlos, haz un po- 
der; Quod fj. tos dej ender e uon potest, fac ut poffiss 
Dv». con efle romance, no puedo dexar de, 
trac dos negácicnes, u pa antes de 51, y 
etta despues; y de eíta manera quiere infiniti- 
VO: Como: No puedo dexar de ieprberder cu 
dtiICvimienGtoz edaciam 144) non pol utn nun Yt. 
Experares audacia tua non poteft non. à me yitnperá 
"í,En lugar de la segunda negacion admite 
quin, y evionces quieré sujuntivo, Como: Noms 
pol temo qnin audaciatn tuam vituperetn, vel facert ( 
DOR Pufjum gui& audaciam tuum vituperem; y por > 
Paliva: fieri non potefl quim, vel ur audacia tua 
MOR à tfc vituperetuf. — | | 
| ; $. IL Peor, eris 
AS oraciones de videor, eris se coacieftaü 
dc cíta Manera, la persona aquienle pa — | 


E 
> "died Pa Fra 
hu INFO, uh 

MATS 


em cap 


: 
4 
4,1 


CAN HS BS PUNE m EE CI A à. TT NCC Nd 
Tece secone ea dativo, y la Que e(t despues de 


da parucuia que en notoiña 


x CRY 


25 


E 


VO, concertendo 


«on ella €i xeibo determinante; Y derermina- 
do, Como: Poreceme. que: les Suldasos 8a queá. 
ron ia Ciudad: Milites videntur eibi dirisaim. up 


"n 


bem, La oración de VerDoS, que corcicrian sé. 
Vutive por pafiva, como uns primera qe àdivà, 
mudendo el acusativo en nominativo; Y Con. 


«Cerrando con el veibo dere 


Fnunarte, y deter» 


minado en pafiva, el nominativo se vuelve ed 
gblaitvo con a, vel db cómo. Milites Videntur mé 
bi diripuiffe i bci, ürbs mibi yiduar direpta cffe 


danjlitibas, 


Algunos usan de videir, eris, impersond'eien 
te, poniendo la perñona que hace por infinitivo 


0 acusarivo; como: Paret 


> 


i?fhe que tu havias: 


&c avtender la leccion: Vrlebatur mibi, tepera 


ceptuium effe IcCHonetn. Videb 


atur ibi, ft£lfonegi 


fe cipieuda effe d te, A ellas oraciones llamad 
 suigarmeBte descorcertadas, y dicen DicD, pu 
€5 voa consta €l uso de los buenos Autores, 
Dico, püto, eredo, exXif R0, (Pel qiando pueden 


es ; M Concertar 
S secentierta à dico, pui 


ser ne 
9, cF'td0, eXifr imo, eg 


"(que ha de ser raras veces) no se hadr . 
hacer; liae conromiánces impersonales, CORDE, 


S535 ur 


dicen, que ta, &c;cr clase, 


A s Cd 


F ensabase, qui. le 


^ ^ d H É » 
Cit. Pene 
AV S S " | 


dro &c, Patadeciren latio, digo qué ia, cres 
QuE tu, &c. quien ha vifto jamás en los Auto 
res: Diceris mibi, ercderis mibi: Ovis «xiflimatut > 
tibi? Solantente se vé en boca ae lpMOIanteS) —— 
Eeiüpertineptes, — ^ ; à tbspuLa | 
Dicen que Verrés hà dedpiido à Sicilia yep 
vés Siciliam depopulatus cffe dizitur Aen 4 
. , Crelaseque Pompeyo temaembidià de la 
. póténcla de Cesar: Pompejas tredebam Cafaris 
gotthtie invidere, brain. 
2aQ,, Piensast que Guílabo se húviera hecho Se. 
or del Imperio, (ino hoviera maérto eu Ba. 
Talis! Calfavis Imperium otenpat nrus fuife putá 
ub, nifi in acie. cecidifut. e shoseu e 
naar ABLICACION IM, 
desir. DE dos verbos de dadar. —— 
T4. M llevando dudo, 0 so dedo, patticula gue, ó 
A o, [megserara vez vàà infinitivos pero — | 
Quando determina torrences de preseoté dein — 


ws 


| No dudo que, no dudo fina q ue: Non dubito quia . 


OS veibos de dudar con dia Owner 

24 tagacion, como No dudo, Quien duda? en 

lievando que; 0 [ina que, se ha del hacer laora- 

clan por sujunuro cOn uit, y tata vez por 
inf: MUEVO. 


Quiera duda que Virgilio es excelente Poeti? | 


Quis dudit ar, quin 'irgilius Porta prat entifsitma As 
"n 


-Noay duda, (ino:que el enemigo vendrá a« 


percivido pasa pelear: Haud dubium q ua ad, pug 
gen paratus boflis venturus fit. 
No dada que me defeudieras, à. huvieras des. 
Codido: Nou. dubita quin me dfenfuras fuerasa 
Nadie dudaba quem: defendieras, ó Avis 


eras defendido: Nullus. dubitabat: quia mé defina. 


saras Fuifesa 
ho Mi : 
«Dudo. que, dado (i; Dubito. 4n, utrum, ine. ES 
))Uando dado que,no tras pegacion, mila 


dirum, Ot paspuefta, como: Dudó.que* 


i. Antonio acepte el partido: Dübira an a já, 


He vel. :ACctpaurus (i conditione: VAtitàdius 
EN Vinistag Ohuviera, senda Que 


AN 


«us E 
hie efte à la Republica? Dubitabitis confrre, 
l.iquiu boc tagtum bonum in Semprblicam TUI eratis? - 


- tersogacien, quiere sujuñrico. cog. Un. 


Em ic M m re er : 


E A 
ran: Dubita mentadas ue fuerit, tiem fvocaretars | 
perodado fi, aungue lleve aegoéion es, aii, atra 
erc. como: No dudo 6 maraton al Cesa r, fido, $ 
fifué con razon, a (in ellas Non dubitpoccifas ne i 
Cafar fit, fed, jure, am injnria: ES 
apad NOTA, | V 
. Nosolamente con los verbos de dudar, fina) ^X 
tambien con los de preguntar, decir, mirar; re- | 
conocer, saber, averiguar &c. la particu'a fs, es. 
enlatin an, utram y Óxr,pospuefta, y los tiem 
posdeindicativo se bacen por sujintivo, Y- 
nota, que à, cone(tos verbos no es aut , fino qi. 

.— X9,Ue,65 nte. n6, an, nons V. g. NO. se fi «e iri. 
- — Pedroà las dos: de. lastarde, O no: Nefe. dm — — 
|». bora fecunda pofl merídiasam [n Petrus profetfurus y we 
Preguntóme Antonio, fi queria algo; Anto 

niusnungnid vellem, rogavit. DEN 
¿Mira bieo G Celio es bueno para amigo: Perf^ 


pice Celium, vel Celins an fit amicitiadignus, 78 
Tambien con eítos adverbios, ubi, ubinam, — 
unde, quo, quà, quer fam, cár. y con citos relari- Th | 
VOS, quis, quidquam, quantus, g nalis, quot, quotus | 
quotupleg, quotannis, quantopere, quomodo, Cre; zd 
Los. verbos que acabamos de aecir en ella 
nora, echán las más de las. veces los tiempos 
de indicarivo à sujantivo; v.g. Mira quelexos/ — | 
elioy de ttatacte como à enemigo: Vide quam tes — 
380. CPP ¿5 ^ NOn: eun, al 


E EET wi 
EN ^Y p w $e 
"M . » UN 


y» ik praltoc «at occissi fueriur 2. 


; "GNE TT MD 
cum agamndn nómico, 
Sabes quantos murteron en la batalla? Scis. : 


Ly 


Acaba, ri, 3 qué vienes, voricn ce ha embia 


adc? Este Zoe, quid ventas, Cr. quiste mif.vit >. 


"No sé 10c90e te avardas tanto de mi? Nefa 


.. «io, cur me baatopcre, C4X€4$ vel caveso do 


FXPLICACION..1X, 
—Timen, métuo,nereor, eavesne, ut, e Co 
K Y 2 odo tememos lo q:1eno queremos que: 
| Z7 Venga, ó suceda ,liemos de decir, timeo n& 
E Como: Temi que me Quirarianel dineros. 


 Timui ne pecuniam [poliater. T emo que meazo, ; 
Tórán: temo no me azoten: Timeo ne nerberer: tis 

tone verbtrandum efe, pot infinitivo apenas 
£5bueno, nise usa. Qi 


indo tememos lo que: 


ic 


deseamos, se ha de defirz timeo ut, Ó timeo, n& 


»op, que eslo misino, porque dos negaciones.; 


se defrayeo una àotrà, yasi afirman, como: 
. Temo qae noalcaozaté efta dignidad: Fercor , 


vt impetrem, vel ne gon. impeteem. banc. dignitatem: 
pero €n cavco no es as, rorque lo mismo, es, 


y!o mismo fignifica rave ut, que cave này 19. 
qual tiene especial energia, y elegancia pira 


Vedar, ó difuadir a'guna cosa. Miraqueno lo 
digas: Cave nà dixeris, covenut dixeris, vel cave di 


Aeris, callando la partionjo ar. y o£, Nofiss à 


Y 6, 


des, hombres los secrerg és 


$ de tu corazon: Ca 


30 Ms 
po cordis arcana bominiscredas, cave t, res 
Al fin de lasoraciones de prie Notas | R 
que la particula que con romances de presente. Hi 
. de tafinitivoes quid, y sebacen pot el presea 
te, € mperfedto de sujuntiva, coo ¿ Na se G 
hicerm: Quid faciam ,neftio. No pabía que ha- 
cerm:: Quid facere. nc[cicbam, No hallarás que 
desechar: Qnid vituperes uon invesits, No se me 
ofrece que decir: Quid dicam ncfcio, quid dicant in, 
mite nou. venit. Pero (i preceae supftantivo se-^- 
13 qui ,que, qucd, como: No tengo. persona, 
| que embiars Non babeo, quem mittam. No halla». 
ras libros que comprar: Nullos , quos (mas. liz. 
bros invenies, hos Lad 
A vecesla particula que, no le corresponde. 
nadaen latin, como: Por cierto que eres poco 
afortunado: Inf-lix tu quidembamo es. En verdad, 
que no me Engaño el pensamiento: Non meber>.  . 
ele fefellit opinio. A fe queíi tulo huvieras he» 
cho asi, huvieras librada mejor; Es ta fi dd RE | 
Jer melius tibi confuluiffes, Sin duda ninguna q Y) | 
me nuvicra perdido: Perdifem abfque ulla dus, | 


"So bitatióne.* ! 

e EXPLICACION X. 
| De las orationes de relativo, YO GcticipiOs. uo 
Al - A particula que, es qui, que, quod, toda's las, 


4 » 
LH 


hi _ Veces que viens samediara despues d 


ues de — | 


L ib 


M 


3 PI^ uv 
Tas 
Z NE 


don ET 
wit el? 'tilivo; cemo: la cartà que; los 
. libros quez &c. o despues de pronon bre; co» 
. dno e! guesh os Qut, aquellos. qut, érc Pero despues 
de vubo y 2 diximosque vid infimtivo; V.gó 
La carta qi se dices que me hás escritos ho ai PF 
llegado ba íta ahora à misrhanos : Notidum ad d. 
"e perveni? | pifiola, Quai Wubi te Jeriplafe dicis ; E 
Taihbien st' usa. derelativo, quando «y en la 
"otacion yal «m, el gual ¿los qrales, Eto Ya tnu- 
iio aquel, « on quien Vosouos tentais culi 
tienda: Jam! lit gaicuih, 1; Qaociin prgnabatis; vien 
built, Niogu 10 ay con Quien juzgue, que me es 
ur mejor 1 rafar, que contigo: Nemo eft, qui- 
tifh potius fii bi, quan techm communitándum pub 
him. quicita, | y qaochm son mas usados, y eleg Sans 
tes que cañ quo. 
El relativt > qui, qid, quod, coficiertà iétsbre 
En genetb, y numeto con él antecedente, en cá. 
| $0 no c5 cJ esatio que conciertes vs g. No es 
persona de ql vien podlas fiar, Mc, Non tfl; chi pes 
 thüiain credo e peffis. Talvez se caila con €iga . 
^ gancia alii ccedente, como; Busqué quien tpe 
, Censolase, y | noie halle: Quéfivi, qui me tou[olá 
pebur, do noñ | inveni. Ed-biz a uoo que lo hagas 
Mitte, qui T 2 cxecutiomi frandct , id gi £a 
q Las 1i 
Qe, Ode / ge, despues de dignus, indignis, LES 
Hi, qa pa ^d, cons sojuntivo, y tal vez ES infia 
| | bitivo, 


E. ee: 


3 ibitivo, Ó Supino en 45 ME g. Cosa er? 
aquella Jiggoa üe 


Oiis€, O de que rci 
(Sen Rex erar illa quidém audita digna, 
ur obownibns, ye] quam ones odi 
ICces que realobejs- 
vil qui laude és, | | 
Quando viene la creation de relativo entre el 
. &ntecedente, y «iy verbo como a lA: Los ncgoci 
93 que me encomendafte, yafe cone luyeton: entonces 
Fata que no yeire el principiantejserà bueng 
€omerv2at por la ogaci 


| Ella maner.: Ya se conclüyeron Los negocios, 
Que me encomenda fle: Per afa jam añt n€gotidg 
qua mibi cotemif fli. vel mibiate comniffa, 
» Se le "De Tos T art icipios CECorüER, ^i d 
T^ Patticibios quieren los ADOS Casos 
que los verbosae donde deep, y 
: Uli Amans Yr (utem, Parentibus 0G cus, propug 
C Baturum cum bote, petitus Ípoliis. primatos vita, de | 
€€tdns à fapiciti p | - 
"> Para hacer ug -FaClon de relapivo por par. 
- wicipio, que (ignifica ¿ccion, Conhyel de presen 
"T6, v €ldefuiiro en rus, ha de str el relativg . 
Persona que hacé, fino DO se podi 
"hipguno de los dos, 
fo Para hacer una oracio 
ticipio pafivo, cc mo € 
Ptéterito, ha de ser ei 


Os la cyez 


l 


EX 
và 


! 4 
n de relativo por pate 
| de iutruo en dus, y eldé 
i&iativO persona que p. 


i * JA 


* poreiertd — 


uh aldires 
ent. Nome 
: lüdignus €s la Adis, laldari, 


on tiltima, FEpKiehdode — 


à hacer pog 


T dece; fino nose podrá hacer por ninguno de 


EL. dades marrano) sm) ol qÓ. 

3 Aavierte, que el participio de preterito de 

| Vetbo deponen:e lignifica accion, como imita- 
¿8s, el queimito,o ha imitado: fecutus, el que 
higuió, 0 ha seguido; y asi se requiere que el 
F'Ciativo sta persona que bite, vara hacer la 
pracion por él v. g. Pesami que Pero, que 
havia seguido tanto tiempo el partido dela vir 


tud, haya hecho paz contes vicios: Doleo Pen 


Erum; virtutem, randi [ ecutim, ad vitia defeciffes 
04$. dh Participio de presentes 
L participio de presente van etos. roman. 
d CES, el que ana, 0 amaba: el que amára, à a- 
mast,y tamoien elle, el que cmaredel tuturo 
de subjuntivo. Tambien se hacen por él las o- 
raciones de eflando. y las que llevan iomances 
de presente de infinitivo, como eítas: 4 salir, 
on leer, a venir, à mo lltvor, e, como cu 88 
lugar dué; " | 
Yo diera premio al que se sefiálzra entre io& 
r demás: Egopmewium cfficertm inter CALCPOS Praf o, 
| tantem, vel eum qui inter. ceteros prafrares,: 
Bien sé q reciviran con : pianso al vencieres 
Scio quidem ingenii. plauje ct cipiendum; fe "pin- 


centen, 


Mtencia; Non dabitur pectanti venia, nifi pani 
| Sentir 


Nose perdonar? al que pecare, fino hace pe 


aa 


» 


ds 
Mu AAA TICMENCU 8 wg ARO BD FIGARO eser o — e 


7a, 
[2 ki 


rentia egerit; e q y 
 "oTodosacudieton con limosna à los que la p& 
dian,Ó pidieron: Ones elemosyuam petentibus 


dedesuats - 2C er 
- También sé pueden bacer por participio de 
presente Josromances de presente de infinitivo 
“quendo les determinan verbos de oir, vet, y 
sentir vs gs Vo rt vi correr: Egote curreptein, 
*pel cum curreres, vel te currere vidi 
[. Cómo phede ser que no me oyésés vocear? 
(Qui fieri pbthit ut votiferántem, vel cum vociferarer 
"rel votiferari non audives? | | 
A Siyortfünriera venit no te fueras alabando? 
"SP eeote Prnire, vel tuin. Yenires, el venientein pra 
jeotirem monábires impugnt. 
o e Mia Participio de preterito, 
B SORel Participin de. preterito se hacén lá$ 
|^ X oraciones derelativo, que hablan de prere 
| tito perfecto, O plúsque m períetrosÓ traen to. | 
mante harrd, o bhvieres peto ha de sérel re. | 
latietr persona que padece, Tambien se bacen 


ñ por clie participio las ctaciones de baviendo, 1) 
Pi y tefbbico las qae lleván romances deprererito — 
d de infiditivos v, g. 4 to bavervido, [in baver al- 
h ratZado, con baver leido, por baver llevado, Feo 


E como adelante veremos. : m 
m" Manda el Capitan que no saqueén la Ciudad d E. 


^ 4 
A 


E tÑt DIN 12907 TS DO EY 1$ 

ditipi. ; ; 3531 

A : Darás cuentaal Senado de las cosas que ha 

- Vias, O havieres hecho en Africa: Referes ad Se- 
atum de rebas, quas ¿in Africa. gefferiss mel in. 

Africa gefisa - 4 MIS 10» A é 

wu A ira de 


o 'À veces figaificamos con romance. de. pre. 
:Seute tiempo pasado, y con el de preretivo ims 
perfecto al perfedo, y entonces por razoa del. 
sentido se. podrán hacer las ora Clones por par- 
.Helpio. de pregeriro, (i el relativo. es persona 
"09€ padeces veg: No caltiga el Cesar las ioa: 
HAS que le hicenzNon fumit Cefar pera : de dejas. 

oti [rbi illatis, PU Su is, 4 

ni Procura volver à tempo el dinero que té . 
£Motellaron;. Fac ar. mature veflituas > pocaniam. 
wutuo, acceptam, oO s.s Ses 

2x No me pagaban el salario; que me debi an 
Non folvebater debita, mibi PAEGGS, Dons ins 

| As IV. Par Licifios de Futura €^.rüs, yen düs. 
BOR los parricipios de faruro cà ys, Y n. 
(— dus, Se hacen, los tiempos que llevan, de Y 

138 oraciones de «bando para, Y: bavicudo dà, y. 
lasque llevan. baver de, COMO, Por haver de PR 
Para baver. de llegar, ¿ue baver de (¿[ecimio, de. 


b] 


p d las Oraciones finales, cOmO. adelanta se di: 


A. 


: i : " : da Ea 
y. nota ; que todo relativo de tOomaace de, SP. 
a es - 
b. | Pus à Se. : 


& 


pueda hacer por participio de futuro en rus. G 
es Persona que hace, y en das fi es. perona uo 
| padece, 


El ¡que haviere de pelear tome las. armas: E 


"Pugnaturus muniat fe armis. 

di. ru salienas al encuentre à los Solasdol, 
que han de combatir la Ciudad: Situ militibus 
Ur bem oppugaaturis  occurreres, 

Aunno han traído los premios, que se han 


de dar 310s Soldados; Nondum pronis allata funt. — 


TOT mites: conferenda. 

ESO. NOTA. des 
um wetbas: dedar, romar, tener, traer, en. 
a "regar, sacar, pedir, levar, conromances que 
Jap?Cen de preseote de ls fnitivo, quieren futu- 
7Oen des, Ó eu ras, y tambico gerundio deacü 


"rivo con 4d, o. de genitivo con el ablativo | ; 


cl fa, gratid, yosujantivo con ut. Ó qui, qua, 
quid, Y, €, Do»gme un libroen que leer, ó para Te 


: Da mibi libiur legendum, lc&luto, ad legendary | ul 


() 

H 

P A 
n 
E 
il 


ese caufa, mb legas, vel quem lcg ám, És 
No: qu bera encargarmede enseñar mucha 


chos" Mallén peret os eradiendos> vel ad erudicndum 


Jufeipere, vet at; OPE 


Qué librosre sones aqui à header Quos E. 


¿bros vendendos, 1d vendendum, vel vendendi gra- 
bla, bic ponis? 


“Sacaron agzotal por las cailes pubiicas à un A 


Y ladron: | 


¿37 
ladron: Per celebres Urbis vias wapulaturus fur 
perductus fit, verbtrand "SUP C. 

Pidió:e, y !levó una pluma para escrivri: Pes 
tiità mes er tulit calamum fccipturu s, ad feribens 
dum, ut, vel que [eribereas. — 
Ust OPRSPEICACION | XL, 
De los gerundios , y supino en am. | 
Ara volver por pafiva, una oracion de ges 
P' rond: 0,9e pone la persona que padece en 
el Caso del gerundio, y el gerunaio ha de con- 
certar con ella en genero, y numeros V. ge 
Tiempoesde oir MifJa: Tempusest audiendi Mif- 
fam, tempas est Miffe audiende. Tu eres bueno 
ara escrivir cartas: Ta aptuses fetibendo vel ad 


| feribentum epiffolas, Los gerundios de dativo, y 
acusativose hacen mucho mejor, y e: fiem- 


pre por pafiva. Ta aptus epiflolis. feribendis, vel 
ad &piflola: fciibeudas. De los gerundios se trata= 
rà larg=meote adelante en la explicacion se- 
gunda c de las que rrataa lo dificultoso del lis 
bro quarro. 

Elsupino en um, quiere despues de «i elcaso 


de su verbo: vamos a el con verbos de movie 


miento : quales son, los que (iznifian ir, pir- 
tirse, venir, Eo is, mitto, adeo is, venio, prifi- 
tifcor, Gre. Yoir& à vensar las injurias de mi 
hermano: Ego fratris mel injarias uitam. ibo. Las 


| did que se hacen por el supino, se hacen 


tanr 


de aprender: Faturumn 


el participial eq duis, file riene ei 
Dif cendum wibi cr 
pos que llevan haver 
COD ofartér. v, 2 
jam te di Hfciffe Je epartcbar, 
gor 2d. Ci 


gs 
Tambien por ef gee tündio de 4 acusativo con." 
Per el genitivo con caufa. £ratia, ergo, en 
futuro c €n rus, X por sujunivo. con BL, O, q 
qn onini da le sobar la. TAN vete con 


endi grati i, duis €r 90. profetbus e 
fus ess y ültimirmeate pot infinitivo, 


EXPLICACION XE 


De los ver bos, QUE CAFECen . 
O carece de. supino, suelen 


tengo: de poder Féturum eff, «t Cea. paffim. Yo hà . 
vriéde aprender; En; 

crat utdafccreno, Pero. seme. 
de excusar, (1 es. Pofible, 
1Bpos por el furuco en das, O 
verbo, como. 
it, difceadara er? Eze, Los tier 

Y 6 licen cle es 
oye v ATTE ás aver aprendidos. 
Ya li:vissde haver eus 


JQutes todeos se hand 
Dacienda tales tie 


278 NM B die Pd 


5,0t nrbem dé 
Yiberes vel que disiperes Jub. "Magi catus fure mif. 


ur oem ditis. 
| pere YGi, como. lo usan. los. Poetas, ( 


lcerse los tiempos que llevan de,cog 
 Faiurum (*, erat, nt, Cc. COMO: X0. .- 


&f 14m. GERE [734 dilcam, Ha via e. 


tere re opartült. Mejor latin es eite. Es 
que Jum fat ar ii ftrat ut güfceres , e 


o 


. , Enelinfvitivo mos valemos de Fore ut fria" 
.. Tüm ut, con presente, C imperfedo de sujunti- " 


- VO, para supiir Ja fafta de futuro, 0 citci mio- 
+» quio, to qual sehace à veces con elegancia, 

especialmente con eltos determiraores: Credo. 
Spero, ExifHtin, Sv/picor, Cogito, Peto, Aero, sf 


firmv, uo sólo quando carece el verbo de 5üpi-. 


00; fino quando €l futuro de infinitivo NO Ca» 
recia tambien; v, g, Espero que no: ha decacé 
la suerte: Sperofore, nt id nobis contingut. T 
Yo sé que deseareis cirme muchas veces: ¿cio 
Juturun ut me fapins audire cupiatis. à 
Nunca peasé venir à roparte; Nunquem putas 

vi forc nt ad te fuplex venirem, n 


Creo que aprenderás la leccion En Seis dios? 


Crodofore ut fex diebus vrationem tdijcas, Credo 
orationem d gc difcendam ^fle, rc, — is 
Quando cl verbo carece de pretétitó, algua 
nos quieren que se supla ton el patticipio de 
presente, y preterito deS um es fui, v. g. Yo les 
r1 al enemigo: Ego boftem feriens fui. o ton los 
verbos de acontecimiento: Accidit, fuit, Fabtia 


(fuit, e, y el prererito imperfeñto del modo 


sujüntivo, comes Fol nt egoferirin, l. fatus 
S füit ut doe. No MC: Q te huvierasenfuiecido 
 €Onttrafiizo: Nolla fable tm fuijje nt in amicum fu 

reres. Con Poffam y debeose pucuen suplir ae eíta 
. manéta; Tupodrias haver herido: Tu potuerag 


; | fei c 


A. 


firir& Débias haver ciirad ola herida: Debueras 
Yhlatri mederi, Las dc. Quien, Ó quien pienfas, 


st Súplen con sam e fui > Y Qui que quod: 
o piensas que remediarátantos maie» (100 
Lics? Quen putas fore, l. futurim, qui tot medea- - 
tur incommodis, nifi Deus? Quienes piensas que 
hirieron al toro, finolos Valentones? Qaos fuiffe 
éXiflimas, qui Laurhm ferivent, 1. eos, quitaurum fé 
vircut nifi gladiatores? Pero como quiera que €s- 
te modo ae hablar de rodeo se puede excusa; 
Valiendose de ciros verbos de la misma tigo.fj 
Cácion, que no ca recen: y los Autores rarifs,. 
Gellar mucho tiempo en elto. — 
iL LU EXPLICACION XIII. 
EN De los Oraciones de C'ando, 
B AS Oraciones decffarndo,con presente, Y Íü- 


ac imdicórivos v.g. En explicando el Maeflro- 
Ja leccioo, Gy) 2311 t. GOs ate ría mente: Cum dec 
tioncm Magifber explicer,l cum cxplicabit , vel ex 
plicavcr it , (tente. omnes audinüt o, Pero Gel pre- 
¿ente es de maicativo,se hará jee 
tando por presente. deiodifauvo, como; En 


ma. vez habian de efta manetas ho 2y para que E 


COB verbos que carcccn Ge preterito, y sapino, 


big hocen porel prescuie, O futuro | 


la oracion dees- —— 


LA leyendo ei Maeftro, nadie seatreve à chi(tat: - 


R. 


"o d legit, l, Magifiro legente, nimo bijceré 


hy LA ON 
HN 


Kum Mag iffet lcgit, dum tegit, 4. quando legits ubi. E 


4t 
a qe óticiodde? Pardos "e8n starts: sehaice 
"T per zr Imperteero: dessujantivo; como: Irrirag- 
jJ quad to eok liucazónes; ¡yo t2 ilaBs Cum 1 t fna 
o deHüirme laceffetes S ego Eactbám. Y nota, que 
duindó id'otiéion desitanigo i leva en; conto: En 
leyendo, én explicando, STEED lugar de tà" Partio 
cuia tum; sc puede. poner dui, quando, bl; Jimut 
i "firi EL 
MES or: ¡ones dé effando, se HacéH Hie 
Borenjs itültipio de preente; y a fiaceclas se 
ptr a "person jdt Hate enia d e erando, sé 
allá' ed la $ xp fi'se Ta "ED VEU eu qué eai 
$6; ya concertarcohell a él | párti ipipid s presen: 
ey Para no ertat seti Bdeno" empezar porla 
segunda, cómo: Eltándo céniodo, me dieron 
la cartac Epiftola dara el mibi cdaauri, vel cum 


teh rivi: Si uo se Bale eu da RUNE id peison& da 


; quel lace. en lá de Pando, ella, y dl participio 
se puneg ed ablativo absoivto, cómo: Explicas 
J doet Mueiio i3 feccibó, t£ 'dótinilae, te djavias 
de dormir? foem EXpHitahtt "bs ied dori 

| tbas, dormires? B | 
1 "onn qu aL 


- eum mde Dl e se dicen eléginta 


ML) ie Q "uid 4«. 
n iab imc Wen ds 


| Tin 


T 
nm » 
AT 5 T 
. Z Db 6 


Vt m e m mm rm eem 


z a T ds 
ds pus ie > a 
o A ne A 


—— meme 


vp mti ero 


Mus. 


a 

í Jepe. legendo, memoria ——I 
penitencia de tus pecados, alcanzarás o, 
de Dios; ¿Penitentiar de peecatis agendo. impetra, 
bis 4 Dco veniam. Sufriendo, vencida ma lignidad v 
de misenemigos; initmicat um miiitium, ji | 


Jupirevi, 

| | NOTA. | 
: Ellos romances, en leyendo, en llevando, ets * 
à veces son perfectos, como los de bariendo, Y 
à veces imperfeQtos, como los de eflando: Sea 
poss la regla, que quando la oracion segunda 
habla de cosa que pide hacerse al mismo tiens 


po Ax la cosa de que habla la primera, entone 


ces la oracion de En leyendo,es, v. g. de eflando, — 
como: En explicando la leccion el Maeftro, 


atiende: Cate eB ion emp Magifler esplices, vel Ma- 


gifiro de&ionem explicante, attende. Peroquando | 
ia segunda habla de cosa que pide hacerse des- d 
pues, será de baviendas v, g. En cenando. me iré | 
E Pasear? (nm eaua»erim vel COMAPCFOS deambela- xl 


tum ibo, à 
EXPLICACION "A e : 
De [as Oraciones, de Haviéndo. | 
EL oracion de baviendo, con. romance de — 
E) presente, ó fatüro, va À preterito perfec 
to, ci à futuro de sujuntivo con cim, y fi lleva 
en, se podrá usar tas $5 de tibi, | onam, fe 


mil ac, fimul e tubo En haviér do ilev: de | 


» 1 


Te - | 


las carras, volveré à verme con vosotros: Com 
: Epiftolas tulerim, 1. fimul ac Epiflolas tulero, ad 
4. vos redibo. Pero (1 el presente es de indicativo, 
| và al preterito perteQto de sajantivo solamente: 
"Haviendome hecho. mis enemigos grandes in- 
' jutias, no me enojo con ellos: Con i injurias ibi 
Magnas fecerin: inimici, non es irafcor . Gon ro. 
mances de preterito và al plusquam de sajaot s. 
vo. En haviendo oido que venias, tesali à reci - 
bit: Cum te appropinquare anáiviffem, vel abi, pofl - 
| quam, políta. quam tc appropinquare audivi, obi s. 
atm tibi proceffi. 

Las oraciones de havicado, se hacen tam- 
«bien por participio de préreriro, y al hacerlas: 
'se mira fila persona que padece en la de hovien. 
* do, se halla en la segunda, y €n que caso, y con: 
certar con ella el participiode preterito, como- 
, Haviendo los 30! dados (pesi la Ciudad, al 


MS 


"EXPLICACIÓN. XV. 
pe dus oracio nes de Eftando para, y. haviendo de4. 


y r Jas orxdtones de eBundo Para, y bavienda de se 
a " FA | | j 


DC 
CVM. ue 


L " 

df Y con TOR nces de presente Ó futur "COME 
| presente de sujuntivo. con. em y. T E (tando LA 

pus zia [s haviendo, «de Ee! ear,  uembhsro : 


hacen por el foturos ED Eus, y pie mposde Jus 


Eliado p pius SERE. me desredy de mi 
profi&urus efe, gen ribi vale dizi 

$i la persona à hace, o O lag padece en eftas ; 9 
raciónesse hallan en la: segunda ,S€ podrá hacer | 
porel participio de fururo: .y por el en rus, lies 

da persona á eos Y por elen dus, (ies la $ pae , | 
ce Haviendo de, alabar la. virtud, haces burla — 
de ella? ( Cum virtutem fi [ laudaturus in & Lam ludis, | 


23 11] 


Del virtutem Laud stay tus; in eam ludis, vel in. virtg- — 
tem latidanda dif Eftás oraciones. nO SE. Msan 


Olfándo ley Van yr oraciones de haviendo, de E 
haver, con presente, 6. futuro bn al. preterito — 
$ P ifedio de sujuntivo, « como; Hsviende de. ha- 2d 
5 pagado me niegas la deuda? Cum mi NH x 

| dibitub fueris Jolusuras d denegas, Hecense tam| ji- 

m eftas os. ipness 00 «portet por. ei preterj- f 

, e, de infinitis, come: Haviendo ya de bay; 
P- "i ve ido te eltas ERU Casa fueris. venturus, y 
| "D veniffe t yporkgat, de me Si se Misi P 
i ¿FO van. a blu: Jam ac SUJUNLIVO,, v. " 
-Vichd lore sacco acc " 


MA o -— 


Ls 

b 
y 
1 
é 


y | iff esf nem. Us), el cum ¿pate ¿3 
Y, f portertt, i din met Ellas ein 
S puño I que Tiens de pete, 20 se explic; 


Dilica temente. por ¿Elparticiplo, solo, fino.2n- 
“tes se conianden een i25 queljevan baver, y por 
€50.n0 £s h en qué se lidgan por participios. 
se EXPI ICACIÓN XVI. | 
D De las, particulas, que fe hacen OR LOmances > 
del de infinitimos — MEM y 
EA rt gla general en effas5: Oraciones, roma ü 
pur d Es de Pissente deinfininvo, V. E Leer. 
Llevar, con presente, O futuro, salen al prese 
tc de sujuptivo, y con preteriro al imperfedo 
$i ujuoriyo, ! coptormeà las oraciones de eff as 
omances de prererito de infinitivo, Cor 
| baver [cido, haver Jevado; con presente, ó fi 
Luro, salen à preterito: perfedo de sujun ird 
"CON preterito, sa'enal plusquam petfe&ode. di 
sho. medo, como las oraciones dc hiviendo; RO= 
"inances defuturo de tofinitivo, .€omo; Ma ver £ 
| Mena bawr. de lecr, son coma las oraciones 
Mee LEN bavicudo descomo, se podrá. ver. p 
Jos 56. y ex: mplos fi ¡guie pres. . 
$ l. Al €um. 
..L entrar en la batalla no temes? Bod 
: Y ide. temer? Cum pralien cas, non pertimif- 
20 Ner nies 


la Ciudad, me, disadicsapa em. is 
, e 


» 


P» 


| 


Mo aea 


i: Dara Us ME ea 


RI AT 


e: 


'Juntivo, es condicional yen iti $ Con 1 


RES E fides] isl urbe aia empreben sf L 
. Qué al explicat el Macitto lá à cia. hà 
yas dormido? al explicarte havias de dormir? SF 
Lettionem explicautc Magiflro Mr dormiviffes? — 

$ ll, AS 


-. A Venirla muerte por las elis solamente, 


7 4 pudieran noremeria mucho los mozos: 
si fenes tantum mors 9ceuparet, poffens quidem juve 
Bes aon pertimefcere, — 

, À haver eltudiado con cuydado, te avenra- | 
jàras à rus condiscipulos: si diligenter operam, d » 
geris dediffes, condifcipulos auteires, : 

A baver de cuydar de vucítres negocios, 

'idédirme en Burgos: Si negotia cut aburas fem, | 
Wigs MAntr em poc 
à $. IICA n Wife" ood 
A “No venir armado, me huvieran muerto: 
LX NIG armis muaitus veuirem, periiffem, | 


0 » haver dado batalla, n0' vencietanjóie $| 


Nifi pr &lio comeiffo ; ion vinceremus, 
- Áno haverde it à Madrid, me qüedo, * i 
quedaré contigo: Nifi (i Matritum profe qu 
apud te manco, mancho, | 
6. IV.- Con. $i. »: 
b Und O se ligue uno de elkos tres tiem. 
pos: Futuro imperfecto de indicativo, JJ 
rito imperfetdo, à plusquam pe er) feito 


: : As tiempos 3 eum, quia; quoniam, TAA. 
eflas oraciones quando no, llevan Haver, pof 
bus de ab'atiyo fin prepoficion clegantea 
-OWaeBtes. ' 
on pelcat. «alcanzarás vi&oria. 3i pua 
| quia gngoebie, vel quoniam gugpaveriss: minctts da 
pugnendo MÚNCES y 
Con haver pedidoà Dios, perdon, lealcai TM 
YÀs,. lehuvieras, alcanzado: $i deprecatus efes à 
Deo, venta, sime obtinuiffts. 9182 obs os 
5. Con. Cum, Qaia, Quoniam. . ^ 
"vOnleer dos Eftudiantes la leccion muchas 
"A vezes, la; (coman dé memoria: Quoniam 


Ns lelliouem [ape legnunt,l. cum deguni, L4 


Japc. gendo memorie mandant — 
Cono hacer penirencia, aicanzaren perdon de, 
"t Bros los Ninivitas; Ninivita; quoniat penitesti», 
am egerunt, d. cum penitentiam agerent yl. panitem, 
tiam aida; impetra versn à Deo wentam. 
d $n Vl. Con. Quamquam, Cum, > y 
f yWando ja oracion segunda, €s adversatia 
bw as con, €s lo mismo, que «unque, Y. en 
n - latin Quamquam, eis tamttfies o om " 
“Con Procurar, dar. gofto 3 todos, no pude 
l CEP con. todos: Quamq nam omnibus. gratum 
rere [| udi ; ,non famen omuibus. fatisfeci. s 
E i n haver trabajado Calo, animossménte 


AA basa Sue, vencido, de Apronio; Café 


EN aos E 


ab 


De dp REOR 


VECES. 


P AMfiheams - 
uae "Vit 


y 


EN 


q peel nmn TT I: iw frc 
iffa; LI fipiéotie po 

ET, Did, * 
Y Onfuiuto impericdto a de idicativog pres 
Y tetitoitfipeifedo, y plufquam desujun- E 
tivo; El: es SiO" qücdi cod los demás tiempos — 
tS quod solamente en indicativo las nas Qe las | 


"Ea he 


Pedes tuos [uplcx 


Rowe d 


"mios en el 4, 4 E 


$ Elio Savetih fado: me Eoñara, me huviérd 
€oftado caro: Si non "tach uiffem, do fioi not f abi 
E43 penas Here, liiffem, ^^ 
El ha ver' pedido: perdon de rodillas 1e q'à 
vids ar enemigo: Quod ad 
pricubuity falurem abtutit inimico, 
El haver de dar cuenta 4 : 
 mie'dcrnené para 00 pecar: a dt dnteida vá, 
td Vatiodtm Dei "reditura fimi, ji cit bd pe a 


- Dios de mi vida) 


MNAE la paiticüla En usámos muchas veces, | 
WF quando cilificadios, Mee | 
qomo e como D pu me » 


Lab 3 
Pvt eA Ae. qu 


"eon lps demas ti ¡empós e : QU, que, Mquehy A 
y vecésgerandiío de ablarivo eon i», como ade- 
| jante se ditàs 

* e fuerael Cagitan un sobefbió,Yarras zan bre ex 


J"atribuirse à sí la victoria: Superbus fet, E info- | 


lens Imperator 5.4 uni fii viforiam abferiberes, — 
. Ha:to. necio $ecàs en fortedé tu enemigos 
EL (oltus fis, fi inifoicocredas 
Ri HE uis pA, quod. 
Rao temeridad vaces cn dssafiat à dos 
4 hombres tan valientes: Temere fuctis Qui la 
| ques $T hirtipios: viros ad pugnae prüvocéso 
May bumano rre contigo ei Duque en 
| acompañarte baíta tu ca*a. Perparaniter tecum 
2 e: Dex, qui re domam alive ; osas. | 
Aa X En Diu 
ON eltos romacce, Ya fencho, 0 0 poto, en, es 
hs E UCR, con interelt, O refert. 

Va mucho en haver ctudiado, Ó en que 
|, hayas eftudiado, OQ ño: dida tru (La- 
| decris, necné. 

"No va poco( como piensan. algun 205 ) en 
haver acabado bien la Gramatica, 0 50: Mom 
1 ¿Parera refert ( quod Putant. aliqui $a is em Gr amara» 
blica neta feiner imponi. 4ü Bo... | 
Mt ii ¿0 n 
n orden AA. früegue de: Ut, dem, ind 
¡ee orden à salir - el Corregir ¡ento nd 


fout E 


WWNN C ae 


Best / 


€ 


des Md | bog 
"a pa ; MERC 


 ""Pratur& tompos exifleret nibil nom 3S doo | 
"tavi, A trueque de salir con el pleyto no due 
“la, no dudará de gaftar sú hacienda? Ut l. dama 
“modo canfaie obtincat, rem fuae Profandere ion de — 
"bitat, von dubitabit, —— ^ iam 
b gm "As XI Para, tr. | i isl. 
(y ando Tara (ighifica el fin; 'Ó intento 
A 7 conque se hace la cosa,la oracion và 
.; Con atyá sujuntivo, Ó al gerundio de 
acusativo, con ad, 0 al de genitivo coa cansas - 
"gratia, O ergo, Ó alparticipio de futuro en 
45,0 €n des,como se dirá en là explicación - 
ae tos peründlos s 00 IRA E 
^ "Tomó Antoñio el libro. para leer: Arcepie 
thtonias libram lescódam, Ll. ad Itgendutn, Lecide — 
, tas, legendi gratia, ut legeret , Del quam legereto E 
" No teügo cuchillo para cortar la” plumas 
_Gladiolas mibi tton eft ad éccuendiin calatmhtnjnt-aes. | 
"eat, vel quo acttiafh calamum, de es 
| Diverti la platica por evitar oéacionés de | 
mayor sentimiento; Sermenein allo trási, ut, lo: 
^ quo futóri tnateriam fubiiiaberea, eto — " jJ 
AR: De AL PAL co con 
Ay tis veces Para, 65 nota decoftipatar dos — 
i7. extrertos contratios, 6 desiguales, có- | 
. mo qaando la oracion del Para, leva. tab, tas 
16 tal Ces y entonces fo es ut, fing cm; v. 


| 3 ¿“Laso 
dea SD 


p i4 |^" m 3 
; Qi aps, no. cexó piedra sor mover Or ld 


P e Bd 
; - 


E 487 RM umo ens a ie. ad e 
Y. Para trabajar tanto poco salario me daban: Cura, 
. fandiw, vel tantopere laborarem, parva mili daba=, 
BONG... oo A, id 
+” Para haver pecado tan poca penitencia Ma= 

Ces; Cum «deo graviter deliqueris, leve Jopplicium 

fumisdeteipfo, —. 

"'Para haver de hacer una jornada tan larga. 

no tenia harto dinero: Cum tan longum iter fatus 

r3 effem, uou [otis à pecunia intrutfus erat, — 


&. 
*. 


A 


W^) Ara es en lario fj, quando la segunda ora- 
E cion lleva mas quiero, mas vale, mejor e$., O, 
por lo menosse le pueden añadir. eftas palabras. 


fin alterar el sentido, como-aqui; Pera jugar tn. 


Zalamenca, quedáraficon tu tierras que esio mis | 
xnp que deci Mas velisra quedartecn tu. £lerras, 


Y nota, que en ee sentido lo mismo viene, à, 
ger para jugari Va Eo QUE Para haver de juga Fa, 
| pore8ose hande hacer cftas oraciones por-ck 
fütüro en ras, con tiempos de indicativo de. 
ELE Iu i AIR PURA pea 
Y Para noacabit la obra, ó para no haxetla, 
» de acabar, nO la emplezes: Si mon 6s operi fint. 
Amféfisarus, ne initiup f'eceris, me initium fasiasa. ., 
Pata no ayudaros quedaralle, huvielaste- 
quedado en casa; 5i quidem nobis open latura uam 
(ras, continerts, comtinsifes te domi. —. n 
"Pura o6 haver de slcmzatcteroeo 26 18s. 


A 


p. 


PE > 
e * E 


4L A ME o, tl 


a | 
votmigos, mejorfaera meg ac] 
dem ex brfibus vitloria repu 


à batala: $/gu&, - 
tanta non foit, [atius,— 


fuit práiio abfliuere ES : ili NS 
$. XV. Noay para que: Nibil ef quod, cur, 
N [OY Pera qüe escusatté: Nibil est quidiees 
AWO cafes, Que havia para tratar Conmigo es. 
t€ punto: Quid erar quel, l. CAP Ca de re tht Gon [Wu 
dere L. wceita ageyesa à MM 


au, $ LVL Por, porno, ut.né. 
WU ando por ignifica el iüte&to, y fincon' 
/  Qu£tc hace la COS3, y Sé puede roman. 
| CEST POr Para, 0 dtracue de, C5 dl; y pot 
mont, Porro dar cucnia de la leccion, Macias | 
izo del rhilo: Nà de Lione faliontis ftddéret. — 
16 or bwin [iol aar. [r&alavit. vi PP AUN 
Ter vengar iüs injurias, no reParasenincon." 
veniente: V M dum injurias - ulifcaris, income — | 
añoda, P pericuta Contemnit, ^ and 
an $ AVIL Por haver, Quod,to quod, — ^ 
3 JOR baver, fiempre ES quod, to Quod, quia, | 
E Tc. Y tambien por, quando viene áserle -— 1 
mismo, quc toreac, resolviendo el romance del e 
Presente de infinitivo enel tiempo de indicati y 
vo de que habla la segunda oracion, ü Ot!O — 
Competente, V.B. Por jurar de caigan, respelve - 
BC, Por quel jura Qe. Por menti le CPGPTITM etia, à 
ES, pot que mentia, O mico, &c, Quan Y 
Ugue futuro imperf do, o preterito mp crfcdo 


Í 
" 
E 


AO e ovans i 


AA ES . 
wh ant P" v^ piget d Vat AE 
BE Geol v] 
1 E. AUS C NUT EUR 
^c a pm e — m 


58, 
ds lusguam de sujuntivo, por esf.) - * 
"Fei fartarlelas fuerzas, dió ERES E en tier-. 
p Fo Eo quod vires eua deficerent , vel dificiemibas vi 
bh vióss deiap[us 7; 0 

Note dalligo por quererte ial job por ha. 
ez re m jor: Nou calizo te, quod. odio habeam, fed. 

4-d, vel ut meliorero qficiam. 

BN náver el Capuan defendido la Ciudad 
lé hizo el Rey mercedes: Quod Urbem firenua 
difeudiff-t, Dax dkege honoribus auus e[t. 

Por jugar te azoraron, tehuvicron. azotado; 
Si inderes , vapulares, vapalaviffes. 

. XVII, Sin. nif. 


GN cs nifi, quando ca la oracion segunda. 
& 


| hay negacicn, ó cosa que le valga como: 
nada, uinguno, C7 c. Pero quando no bay en la se 


guada sigode Elto, fin es quamvis non; (emo la 


egoditómos. Y ve ep el caso $. 2. 

Sin hicer penitencia de tas culpas, no 'alcans 
zarás perdon de Dios: Nifi de peccatis penitentás 
am egerts, Bow imperr abis 4. Deo ?eniam., 

1 Sin haver dado la beralla, no huy eras ven- 
— Gido alentimigo: Nifi pralium Famili. yd. aift 
Pre iio comeiffa. ocu. aon fahegi sa 
6. XIX. Sin, quamvis 20m, tiom ors 
3 In, quando enla oracion segunda no ha y al 


43 guna manera de etg acico esto misma | 


she. aunq 46 n9, Y enu IRA. quent, Boh EF Gs. dia 
iss dns | - peleas 


i i - 


vici ES. p 
“Sia pretender esa dignidad, > la alcanzaras ' 
Honoren if 2m, etiam 502 petas, obticbis,. | 
Sin, quim. ——0— 
IN, 'quindo- s€ junta con oracion de verbo de 
terminante, O tiempode particula, de or-* 
dinario Es quin, y A Necés tambien cm non, Ma, 


do: Demirór te, LOS. Pugnayezis, t. cul pu pagas 
veris, viciffes; [. di «llo preto viciffes. AM 
Si tuviera que comer fia trabajar, dé nadie tul 
viera invidia: babero endo vincia, guia labos. 
tibus fran angerer; nemini ia viderem. 0 í 
 *-Pésabame de que (ia fave tenido parte en. eU 
delito huvieras pagado la peo: Dolebam té pa. 


pon Juifs. 

| EXPLICACION AVE 

De Jas particulas, que sc hacen cos comances de 
i indicasiya, Y fujantivo, be " 

Figs IE ARQ Ue, > | 

6000 UA Unque, con tomances de indicativo, es, 


ces de sújuntivo és. dumis, cial leet. 
Aunque por amar de ti me huzigo como del 


. Pelear huvieras vencido; Quasi p i phguares; 


tàvillome, que finhaver peleado, hayas venci. | 


nam- dediffe, crimine e confeius qu uiu THIS vel cut. | 


3 fi E | QUAmquam; ep, tametf, po a romam. b 


i e. 5 : e. , ) o 


bo, pero pot mi cierto. que fiento, mucho, uo 
Ancares ^ de tua quidem caufa, ap) debeo, Lat. E 
à A ee ! 


r pame id ad mé attinet alfmibeh t tuam. dérimoli 


) Aunque me otenñaZes con là müerte, qa ine 
ap 


te fero. Tai OMA k 


attare dei camido de la Vittüd: Etiálm fi: mi- 
bi mortem tointris, à virtutis tráinite won. adiettm, 
py &. 4h Como, Ca... 
7 Y Oo, con rcraances de indicativo. es eum; 
v y En virtud de efta particula se. hacen 
los tiet pos por 5tjüntivo; V ease el 5. (guiente 
Como ciecia tinto el buinero de los. ene4 
“imigos, desima yarofi los Buefiros! Cum glifeerté 
inviticudo, bof iam asit op oi ei. 
nbi bi 


,. Como me havianerbbiado à Sevilla, pens 
té pasar "n Perú: Cup , Hilpal iin. gifus effe il 
¿Peruvian irán]; tre cagitadi . E 
25. 1 Como, % con tal que. Modo, ima 
NON "foinafi ces de süjuntivo, como de ordi» 
tiatíb es lo mismo que con tal ques con cona 
¿Qieion que, y eti latin; Modo, dimmodo: fs ea lege, 
Ki fatio, it Pt. como Do; €s Modo nt, dum ME 
. Yotelodiré, como nolo digasá nadie: Egé 
Uli rem aperiam, iñodo e dixeris; l. dummodo nte 
nini dixét i5; | 
Quien hay qüe tio epa elo, como haya p 
"efto alguti cuydado en saberlo? Quis bát a 
Ed ANT fhediocriter. féiteturarith EN 
| te perdonara, como ho lo huvietas 
El ions de üna vez: Ego titi tejen, ie 


23 Qiomode, quemadmodum, h.. LE 


femel, ec amplias deis o os 


HN Y Eseo aue me escab.s a 

1) | H& vts quemadanid um 

it feribas, "+ SO 0 : 

*, No hallaba el hombre com. Sróbar | 


(casó: 
cdi dd 


fno pàso e 
ecidezet, vy 


ácalum 
h commentitinm probarez, 


Dia: Qosommodo crime 
hon ievcuiibat, a | | 
.. Por que cctho dice el refran, quien todo lo: 
quiere, codo Jo Pierde: Num at ai proverb ivi 

| Qni duos lepores fequitup, neuty ug Capit, 
Se V. Como ( preguntando ) quid? quomodo? 


. 7 qaratione? Quo pr? 
'Omo puede Ser que tn nolo sepas, sabiene 
dolo todos rts compa eros? Quo potcft. fs 
eri modo? vel quid fit ut tu hejcias, em f ciant omo 
Mes qui teca fuerupt, — MM ed 
, PUES como se compadece Qué quieras bien à 
aque!, cuya deshonra Procuras? Oni foitur conve - 
Pit? quo patto fit, ut cum dilioos. cajusdedecus, qe 
dofamistn quaris? EN dy j) 
. $ Vl. Cómo! (admitandase | Ut (duum!  — El 
f YOmedcein los hombres que los alaben! — | 
8^ Quam cupiunt boswiaes iaudarit o ua 
, Comose alegran en vencierido! Ut fefe «ff. u 


4 


t letitia, cum Dincerene! 


* 


CE — y 


Ns. A 
| "ra PA ny s i 
á e " A M ES 
, BE MA NY Hu De ! 
S! V he i x y 
" : e " XS : d 
* A XU. * | 
* Kuh let - c HEN: | 
ges mee MT Y 
E de n 3] 


V 
^ 1 


2 VIL Pond. Em. t : fom 


Wu 


LX) doen las letras! Am veliem in Hitteis, 
o pron effuia feciffss V... 

Como .Quiliera 
de la Religion! Q: 
confugeres. — 

$, VIIL. Corgoi O po tque? - 
(oo. urs quart quid, ita ; 
n Omo has venido tan tarde? Cur tan. fero? 
Quare ferus venifli, quid ita cuntatíus es? 
Como tan prefto dexas los eltudios? Oware 
San cito litteris valedieiià — 
& IL. Como, 0 manera de, 

L — Sicut, ut,quafi, inflar, 

Qu , quando caesobre nombre solamena 

(WA 16, Y. £-como quando Pes pesado 
como el plomo, ligero como una pluma, es ES 
ut, ut! quel, tamqnam, veluti, ifl ar. A 

La Filed es come madre de rodas las At- 


ue te acogieras al sagrado, 
a vellem ad Religionis PqrEnDa 


tes liberales: Pbilefophia efl ladandarwa riim 


i quif pareus, De iam quam parens, 


Epicuro, como los niños delicados, ninguaa. 


“cosa tiene mejor, que el no hacer nada: Epis 


Aximar. s c 


a lun enm Si abd cade 


YOmo me Bigigàra, que h.vieras aprovecha, i 


uris ficus. pueri. delicati, nibii pu, melius 


Es como ua paty, e como nna torre E info 6 


a 
e | X. Como sh. m doe át A 
E Rabajalj ei mo (i en eftG ce fuese abad 
JM coda, O la mosca; Per inde lebat as, sel 
fw res, dut Pussr ágachr,. us 
Como 6 mc corriera yog E clas cosas, y no 
Budicra'mottrar en ques O, SE dicen: Qua- 
É mc dien iftorum, aot non poffim quemadmodum 
dicantur off cedere. | 
4; XL Asi cómo, Ó luego due, AE 
Us, abi, ut e [i mil arque, 
Si como supe ta pel gro, al punto sali E 
 SOCOrrEer(te:; UL te in periculo vti (ari 4t- 
| epis. ff etim dedi me tibi i in auxilium, 
Asi como ni que vebilas, al infante salia e 
 &ivitte; "Ur audivi, wel [wit atque. audivi, te a. 
propsignarc et Hlico ebvian tibi prece] fie " 
$. Xil Como aquel que: como quien, - 
'o 70 Quippe eai, ut pete qui 
. »1 Ecresbaal Priucipe cada dla con nuevos p 
EN . Satiempos, como quien sabia bien el are 
y [2 ganar voluntades: Novis in dies oblelFamenti 
'rigriptm inefcabat, quippe qui emnes M va 
articulos callebat, | 
.Nà se daba Roscio 1combites, como perso- 1 
ba quéai aun à poblado venta, 6 DO. muyrsras 
“veces: Con vivia Rolcins won inibas, utpote. gui. 
e spa je 4 perrare a 00000 "e 
— despues de tam. es qe, xe de | 
(a > d ! -u 


— 


dantus, es y 4, p biliar de talis 0s i 
E "qualis, desduta de tor, es. 4m, CORSO Sc diia. — 


mas, RUN mente guanda se. yatede 108 relas. 1 


a gue, supue(to ques E Um 
| HOA , quando, $quidem. eus 0 1 
J e que, ¿Pues ques, ec. cOn romances dei im- 
— dicativo liginfican lo. sismo , y salen 
los tigmpos a sujánti vo con cám, E se QUE» 
dag en i&dicarivo coa qnando, quoniam, pondo, 
y quaudoquidem, V case el $. (igaienre. 
Ya queme hasdado tu paiabra, por queno —— 
a cumples), Cam tuam. mibifdem obligaveris, vel — 
: uum fjquidem. mibi juam: obligafli, quin prabasa 
| Fues faverecés à loseltranos, no desampa- 
tha tus amigos: Cum t3irastis eiiam faveas, vel 
y quando €A It extis etiam faves, amicosne dejeraso > 
-  Supusíto que henibs de correr efte fortunas. 
ia quidem Vac. forsan. fubeunda wibis effe. 
Jj 1G be XIV Yaque, dado Aue X 
| Ur, quauis, etiamps. | up a 
r AS dfi que, con. toómant£s: de sajantivo no e 
RÀ cum, no ut, quamvis Ure >: | 
. Dado que fuera ian falso cosio ellos, àbues 
| seguro que no jaera tan necio: Quamvis effem : €€ 
c perfdin; ; qua funi ii, tamen ea ( uititia verte 398 «fe &3 
- », Ya quecalle io pagad sopor io menos ua 


"et de decirlo: Ut [nperioram omittam, has | 
eS 7118 ^n faceho, 


1 A xv; Para que: Ur, que 
T Y seio pará que” mirases' pór tu hone 0d 
Y para querratases de vengarte; Hac o 
Wui,nt bouori. Mini 71 non st de vindilfa r 
cogit ares, : x ^ BUM 
No te hé escrito. efto. Pata que tengas pesas 
. éumbre; fino para que.te"énmicódes: Nos bac. — 
«Seribo: quid molef iaa capias, Ui "at in meliorem 
¡frugem te recipias, * á 
: $.. ge Para que ro, para dexar 
E -Ne, Qquomittis, dee | 
10) te voy Àla tano, para que dexes de ce 
Y mer, (ino para: que no pierdas la salud; 
¡Nan tibi repuguo quominas cibi apio fed 
Ae alettidiucm corrumpas v C ben UN > 
. A.ninguno le. pareció bzftante- causa para | 
| ¡que dexases de venir; Nemini quominds ventres — 
CMM Jufisvifa. [rucixu ini A 
3406101 ais ho: WN Hb + Por quit oigo M 
O) OR qué de quien pregunta, es: can quere — 


ya 
iE 
' i 
| 


A bit quarsubrem? quid eff. quod : Por | 
vA qué n0? Qnid , cur.mon; Oe, Porqué ciemblas? Al 
" ¿Por Qué no sales > Quid «ff quod trepidas? guia / 
(o8 0 redis: quid te das in  eonfptélun?- O0 QR T 
Nc es Tor. ques de.quien responde, à da razoh, Ms X 
s Quit qnoniam, aut, naque, quippe; enis, tenim 
is Por quemo; Quia syn; tow enim, hquevuin, FO 
al hien a niet: tu. os no dexara puel d 
, md: TG 3 


64 


dos Nan. f. cui defer iius entr qam; "OR. cot 18 
> EL pt UE 1d fradibon, e : : i A 
& I» bed don imances de presénte. .y Bietés 
) pios mpe "s tuo. de 3ujünttvo, eur y por que A TE EU 
30; lu s. EE 
Porque vo "d afe. [avierz pora que no bool) " 
Ban E neo? d Vd nou conta setis "om jeittm A 
e fFulti video 8 wur à; : 4 
Ne por ace, feo ger ques Nor quo, fed quid; 3 
bos que ful qu ja Hon Quid, fa Hs to te Ja, D 
Suplite ) 881,6 Opco - que d DEIN E SENE | fies ,2a,fino i 
porque se hieiz pedia ES doc. té iba 400, non. [ 
E de fidriua Hubit eri, sed d quia non n ia 7ogandio d 
p TRU e DOI POr mas. que ka dn 1 
| «im antuivis, qisurimllbt, quamvis 1 5 "M 5 


ot sabio queses, o por esssablo que sea, 

. neo dara E elos Quamvis Japiens. ad. E 
O5 um fe, vy eu non Jelvit* vu" PE : 
"Pot easque su Pádte le xepretiende, Do des, 
xe de hacer io quese le “antoja? Quantumvis incre 
parir y patre, mil Vibomixis, Hh QU HS pera- 

S pun, MM, S 

i Uwe X] de Qiíndo, Ubi; IU quando á) 
NON Ubi, y quando se ea lOs ricmposien 
X "'indicátito: con cum salen uc ESIURR EOS 
Juando c1 que et i2bas enfermo, luegó em- 
ies &fscna que t£ S fiütieser Ubi te agrorare e aces, 

tim mijo, qui Jalerudini tu& donjwleret, AN 

39 Hf fere a; iiw We «cov we vd we aum | 


st 


A : 


" netta did comunicacion LA 


nos conves]a: Ceugrtffum meum vitabes, quando 


minimc oportebat, vel cum minime ASA T 


i dd "IX X. Quando, Quam, Ulm, P 


| Uando con TOmances de ron dq [5 2 
veces lo mismo qu&aumague, ya que, y dé 
Jm do que. y en latin Rs PL tpfi, dis 
qos, f 
Pordae quando 3r Augu 
razon ninguna, 


tio no traxeta 
con sola su Surhortds d me rin 


dieta: Ur enim rationem "aug uflin us multar mbr 


ipfa aut horitate me frangerst. 
y quaado huvieras 
clo, qué hercedes te havia de hacer? Quod ft ¿ga 


p 5 feq uio perfiüiiffes, quibus t te iiit in d 
ffe él; 


EU de amigos, quando nol 
igna. dad. de apio 
corúm di fderiun, finos. qun anime adfuerit , firas, 
M 5 XXL. que ( de quea pregunta ) Quid, 
j ih T BHL. ipe Quod. 


quod genus, €^ unde bono : d 


, os 


£45 boc hominis: 2 Bo abi ornatus. es 


Quel hombre e eite: 


" 


petseverado en su servi- E 


a il eves. cod. : 
sl levala en paciencia: ims m 


5 Ue gente, y de donde bueno? edad? | 


Qué ay de nuevo por, alià? Quid adi eni P E 
Que gente es e(ta? Qué trage e es ede? Anel La | d 
! "N EN 


hon bes es: + Quid m bominis Frpunem vobis hs. 

EU quid bumisis fr. 
) Que un? que e Sm qué te ba dado? Quid tibi 
>. eft? Cuid rbi ei di ? 
ds Qe algagar 
tc? Qnid istbuc Quid 
oAnuitus «qi? d 

Qué se aget 2qui ent dando? Quid ; me vt. 
Eat. | Quid fthibi moles es 

A' n qué se t£ 4:2 qué re và? niqué te viene? 
Cid tibi al grid 2d Ti. 

^ Que Cove rguciza €s esa, Pala para 
“vos Duna ais ifl hane impradenti a tua eff. 

st RT iH. Que (de so so admit!) 
Ur, gua 4 
Y Ué corridos ¿dar UM vencidos! Qué 1 t. 
MUS  xosctflànde querer que les echen la culo 
Iul. Ut pudei vittosl ar fe acufari uolumi! 

"Que enemigos nene) Quam multis invifus effo 


.1tt 5r AX. Si DD, Nil. prater, preterquam, 


? que iios qué > 'bato« 


B. 


te cs nif. igo tambita, prater, O frater 
quam, y adeis HE, que prater, qu eie it» 
, £cpre, iu, a€us: ¿hos praterquam, y ni Quiero 
m» del. rombre preegdenee à quien 86 Ec 
E. ere, | 
Jm Elo eslo prime co queyo alien t9, que no pu 
eie never. Eehrdbdns amiftad,. fino sntpelo:ba 


—P.f t io A. - 
» 


à y Undo fino, cac sobrenomore no Slam en. . 


bd ml t. s MUN A Ó 
ens Har primum Teut£o 9, nif AULAS vtl. P en 
kam in bonis amicitiam ejf- mon po ff. " 
"MOVE (140 t8. $e al reWeta. ^4 MEO dor d 
preter, te, vd e £2 id. ^ CC OMM Ms : T 
A quien, 100 à ei I" |. lo ver dado? un 
CTA cónio e VID? vc! 4 petu quam tá 
bi, mans t tain rri d som diee Lit, ^ 
"ux $. XXI V. N69 shi. qiiid. y eM von fed 
ES qua ndó nan pc 
Qaantdo so fino hace ei mismo sentido , qus [iso 
€: 20n nifi, como en efta otacion. No! eva: as 


a : 


€! premio, (ido vcncesslagual bien se vé que — 


dene ei Mismo Ssonrida qué etta: Sino y ences? 
no llevaràs e! prerio: Nifi ! vinctres, pr amio dosa- 
4us non. abibis, Pero (i la orzcion es de zal cali- 
dad. que eDace " mismo sentido, ea E oboe: 
E »e Trip al ,Bo, entonces: es 530 


de iz hace  difésetite SEniidÀ que e eda: Sinoj jugi- 

biu eftudiabss, y asi dicas Non à dabas operam 

P eri$, fed Indo, — — A 30 

$ XXV. Sico, & t, Por' lo o menos; Si mom. | 

t fe minus, Le. certé, ad fetiem. MAS 

* quando en la séguoda Oration hay per — 
ES 


lo menos. oie le puede añadir, (in que DÀ 4 


Ba diverso sentido, es finon: Simisus, por lo me b 

doc És eerte, ad faltem. : : 

Si hio Bicrescalto, sd menos iE cáato; 5 
goes. s 


[f p 
Dh IAE 


— usiérit, ht —"— hte 
«Bigorra biencangilicul loss par io we ad 
, Y imetoamp ta: £x selteseé won fappt ivi añ - 
«idi a minas fuppiicit affair dori cosoporcab o 
IL. 5ióc. unosi 124 
«M IERV OM sSip a e n &utein; (E minas. al ovi 
(UNO, mata recede ams? es fin abia, Mo 
de AOS, fivalicer zo; Pp nÜ os 
Si salimos con ello, triampharégosrpérájé- 
noerdides somos: 5j ré mad é xit um visis d x 
 fegnabimus, [inni atfum eode nobis. ^i * 3 
152 Si hemos: de *petearowiysra res ME: 
qué hacemos a quie si opugrandara; made: "Eempns. 
oed fia autem quid bic agimus? visi. 
A DO Porqaectio; que: fing 
» - Seen Sesimystl iouis; ligas ueuitR loh 
WU ando-admedazamos con: algua:caftigo, d- 
; agnnciamos a;gue mal à quíembiciere, 
C .Oudekatóse ha eerlx Ot! cosa, €atoD.- 
ves fino, porgae finos cs fecus euin; alioqui abraso 
Procura venir prefo porque ino, te coffara 
ÓcarosPac ut aaa aliogab' dabispenasi 
$c iPoñiga elPrincipe termihor surhbeva tidad, 
eporque GueyiseagoraracipresorónoLibmativasi 
| wadum "Princeps flatuat, fecus enim idis n 
. Emtigturg 20100350 sh sssdmon sol nshsoq o 
coBekgsf XXVI Siaque;!Si nores e petes e - 2H 
| Vim o fpes qua adáenilà opum pe | 


Eno 


T 


A ^ " 
P, TS 


DN E 
VE 
i6 / 


tiene algun termino negativo, v. g, Ne, nada, ua 
die, erc. es ni(i, pero fi no trae negacion, estis | 
amfs non, quamvis nom. Sila a esdepoffem 
Podes, entonces fa que, €s quin, ut won,cOmo lue — 
ego dirémos. - WT c | 
- Nolo crecréfin que, O fio es quelo vea; Ni» 
tol videro, 20u credam. T 
No te soltarán f in ds pagues; Now falvitiso | 
mif fol'veris. 
€. XXIX. Sin que, etiamfi ¿,q uamvis nen. 
IN que, quando la oracion segunda no trae 

Ww) alguna manera de negacion, viene àset 
Jo mismo que aunque no, y en latin, etiem n0fe 
quamvis none, 

Sin.que lo prerendieras, lo huvieras alcanzan 
do: Etiamfk non peteres, obrimuiffes. 

«Sin:que lo jutes, lo creeré: Quamvis nou jura. 
avis, eredans. 
suo 5. XXX. Sim que, quin ut 200, | 
UN, O fra ques quando la oracion es de pojem 
JP»tcs, es quin, ul none EN 
 Pucdie condénar à Cornelio, fin condenat;ó || 
Nin que condenen lo que hizo:Mario?> Toteff s? — 
Cornelius dE ond l. ut pénis fatum. com 
demuttar?:: i 
_No pueden los hombres de negocios perdes su 
Wacienda, fiaque alcanae à. mucho efte: daño: y 
Ne poffunt publicani rem, atq" fortuuos Ed a 


-—— — — --ag — 


“ap ar e. 


(y 


V NE ép. 

tit won plares fecum in eedem trabant. calamitatem, — 

. No se pudiera quitar la columna, (in que se 
Ly winiese al suelo toda la casa: Non peffct columna. 


btrabi, quis tota domus rneret, d.nt non, Ces 
EXPLICACION + XVIll. 
N Delos modos potencial, y permijive. | 
E los modos potenciai, y permifivo hae 
pe - bla «on-encarecimiento el Padre Mas 
- puel Alvarez en sus Comentos, por eftas pala- 
bras Potencialis: modus permifivus five conceffvus y: 
digni quidem funt, preprer corum (mgularcin :orma- 
cum, qui nun f olumut ceteri pleni, ac integri pref 
ctibantur ,verumetiam araurcis ltserisexaurienturg 
plus cuim elegantia, € ]plendoris orationi , quan. 
eateri omnes modi afferunt. En latin no se diferiene 
cia del modo sujuntivo, fino en fignificar la Co: 
| sa convariedad de afcQo5, que explicatémos. 
con variedad de romances, de' la manera. que 
luego dirémos. 1i | 3 210 
rosa, d. Del modo potencial 4.557 
| * L modo potencial, de ordinasio lleva ine: 
hr 74, terrogacion,con admiracion, O fia elía, y. 
entonces seromancea con propiedad, y elégan- 
cia por los romances que llevan de, y otros qué 
parecen à debeo, es, y ei especial nos valemos — 
pata explicar ete modo, de Jos romances, que - 
pertenecen à poffam, es, dedonde se llamó pos 
acncial. Aveces se añade da particuia quei dla 
" pe qual 


D * 


A 


de 


pote la corresiende —— 
tto defienda? Quémo ide feouiSrasomitu, Ara 

A. (OPFratem oy m eas defendas? Cy eie. dc £2 00197 
BEI 1er Que go ieihay ¿sustos 

| | VIR mp prcjestes 
07 € MEMsém cuyos mbxeories i peblidit donfuct udo? 
TUB cQueam^ y csYosmarzsohende d 
e Es cpolibie «que o»amt225tta: buen ud 
y med nna pc sota cuyo AU LEO OCA 


- Hunc eg onons di] ig urbs Non: adtuigent? Nono wal ta, 
tioncsdt feudtpd um , petenti: No hes de amar? ING: 
hzssde:adpairaseià Nosquereis:gue me admite; 
de am hánebre cómic Le bo ga ayala eist au 

Oui sila sdcaci diusinoB i sy guigfunera faudooapló, 
D Quien viaquenek pli rea ? Quienopodrd.e xey 
pirenccon palabras, 2óL09t. ^05 besbsisov cos $2 


Quien pogra sufric uoa. cosa comonsfia? soni 
Th unquam Titesrrigasb'kui te hasde enmendar 
Eanneudiruestosin4o z5 irnicumio d Que: !À ud 
Y elio ntt o Preteritos imputfiooiosgo 4 
Mar em? Socia ya de am? sls: de debia, 
A 2130 ana Vedia? eo buno! oP9 
E 10:5 flle que YC 3304300. Y 15 ,ondoh 5 0222184 
E uw Quid faceremisQui "Dayia.de hacer Qué padia 
i yos: ep! se 5b5so0b»b35 ¿me ü á n3 1037198 
| E pere Eh[ercrodas: kponces podia 


T 


16 ? aon: defonicrisa | 


ejonmeha hechadod perder cantás. veces? «iid 


| SIHocs sar dci. fsbi3 Quien, doi que; sufrady 


Ni 

| 

H 

l 

o || 

ma Pie j "a 

T Qd J + 

" ey, va S 

17 " LEG GN NC 
: h 12 NUS 
y T 
PY * , 


Pe 


à pudieras decit, na 16 eréás Cesar. 
bus te itla 


r3 


Ü Ps Qué mercedes te. PUE VI j Ot pos 


djaifeecé, liéadln tan pobridao be ow T 
¿Egoste de[eeerera? Note enm i" desamparatà 
Yo desamparartet- Fuera: Mica bis quel 
yo te dessinprrases Vu s 9X ; 
£c Mind urgartit. Lia y1a slo: de ne: negar? Pod s.d 
pudieras: negarlo? Puerca buenocque: io »egaras 


| luvieros cars pata x9egartc? . 2* à $590, MAIL. LE 


 hexhotàn.5oldadex tinta : -r1881. tha po ibie que 


haver pueíierntuego:d dos 


| 2 rp Rreteyito- per feito. on E T 
A^. sMeverin! Quay. omg pon Quépudiese 
SN oyo ma ES poble ques poe imast io... 
Unas miles tantum firagem MM crib iis haya 


hgüttebX8e y sega 20 0250 Ó ugs CO o0 

. Ego tantum fcelas comiferi im «Qué uva persona 
cómo, yo hai hecho talbaldasil «- Ade? 

¡Piufquar: jonisbsis isdxl espa 

A Maviffer: Hagi & y««d de haver amado? Pudi- 

mu Dayer ames: ? E py era podic omo 

Faces in cafira tulifjem? Pudiera Ind. 

s Tea dro y 

Quid; pais bicque priore laco. lortive petiffe Jas. 3e e apart 

dieras. ;O poc 165 horer os phdidpyGes ia to c 

Quomodo autora de Republicar boot mer me des 
]etievat 05. civesingol nani digitat efe, polnifj ct C Ó 


. gmq pudieras Au; hener Lavobisp hechos ge lla 


Republica? &c, 


bentficiós af liceret pon mirena, 


EDS 


FUTURO. — 


en podrá sutrir? &c. T 
Hec vero fj quis inferar exucrint Blvefirou 
. auimumt Perderán, será pofible que pierdan los 
es: Dios de sunatural filve(tre? - a d 
* $. L De el modo permifivo. 2300 
Y OS romances con que se explica el: modo 
E y P£tmifivo, son los figuieotes Demos que, 
supongamos que, fea efi quc, crc. Y quando à- 
los quaies no le cotresponde nada en latin, y 
aucque se les junten romances que lievaa de, Se. 
hacen pot los tiempos de sujuntivo, como lues. 
go dirémos, y 2 satan 2 Wc. 
Presente. Ludam (qo, quid tum pefica? Demos 
que yo juegue, ó haya de jugar, y quando que-' 


gue, qué ay para ello? > 3 
Sabflincbunt tales Viritot Scuatoribus, won credito 
diffem fubrinesnt: Demos quelo sufran, 
C 8 Hoe megligens.quid ad te? Que sca el otro flo 
30, más quc lo sca, y quando lo sea à ti que 
&ssedà? > lan woran ni 
Preterito imperfecto: Luderem ego, num prop: 
Berea vapularem: Demosque yo jugase, Ohuvic- 
.$€ de jugar, y quando jugase, O dado que Ju. 
$23, por eso me havian de azotar óc, > 
Demos quese informase: Mirad io que me. 


| Q^ Inlerit Greces de feditigne querent? Quis 
p ; p d 2 TEE. h 


| 
| 
ME 
ys 


o, 


elargo à concedcros, Que fcierir Jane, videre quid — 


vobi 


Pero fuera dudoso el sucesode la Batallas rms | 
sue lo hoviera fidc? Verám enséps pugna ferc — | 


| cSbis largiar. Cic. pro Mol... 


fortuna furffes? Vitg. An. ; O dS. ur» S 
- Demosque no sea verdad lo que dixo Platon: 3 
Ne fint vera, guadixit Plato. Cic. A 
Demos que yohuvicrajugado, qué me has i 
vian de hacer? Lof/ffan, quid tum pofisa? 
i51; Demos que no sea,2 lo menos puede pates 
cerlo: Né fit Jasà videri certe potefi. Cic. 
upper Untiempo por etro — as 
ON grande elegancia usaron los Autores 
antiguos de un tiempo, y modo pot o- 
tro. Pondré aqui algunos exempios, qué 
fitvande enseñanza, y observe el eltudiante pas 
ra imitar, y darles el romance competente. 
7 Futuro imperfecto de indicasiv por el, - 
E cano 6! «de fujuntivo. p 
AQ INT quam volent in conviviis faceti. Cic, 
dE S Chanseen quanto quifieren ea sus combites. 
Si me audies, inimicitias witabis Cic. Si tomas. 
) -shiconsejo, tendrás meoosenemigos. ^ ^ 
—.. $i quidem dubitabis , Magiftvum con fule; Si duda- 
*zes: algo, acudir al Maeftro. : 
env Entero de fujmtivo por el imperfc&odeisdicative 
TO 4fpir avero ( pro refpirabo) B te videro. Cic» 
"W^ Reviviré en viendote. sd A row. e 3 
5 Qengratuin mibi: feceris; fi illum in amicitiam 
Y, ( N gam 


^ 


1 : «+ : Adi 
LES E M, A ET RS RT a TEX L es : Un or ELEM ar PUR 
y CNNBYYII- T3 We nnge cu Med d > A ES EM OPEP GNE Om 


» : 4 
hr jon: 
xr TOEEUS : 

E iem 9 KP P Nc PD 

Y E ii O 


mc 


[ Ld 


aga 
£uam 

*enadibitirlegors àmiga s ocooo6 ovd oss " 
n Quidsprefeceniss i sil Inm "ben moleltia efféceris? à 


receperis. Cic. Hárasme unà péanlisómja 


Qué ganaras con darieesa pñédombte mo i*ok 
"Prefentede'fa juniivoypor el precevi to imperfecto, 
A Ali ¡ndijebtam.' prudeutiams quam "(eli — 
NB: 167 sacitatan. Mas: Quifiera uua "pcüden- 
ela de pocas paiab tra$, Que üna vérbocidad necia 
Ta febic fspeliter fentiasy PhaursSiruteñalía 
ras *quifucrasdejótro parecet. 118 YA 201199 
ee fic velimaypo/fem. Cic..Niáunque yo quifi- 
eraspüienocises ci toabose HOS”y 


€ Jo fciamdicoreanfim, TA Live Nicau edi ^ | 
Sup 'Ora tuviera cara: par a.decitlóu:: T 513 ] 
"i Prefeñte de fujantivo, por el futuro imperfecto) h 
BID de imdicativas ... P dài 1 
d Oeo ferre quis poffissGiesin Catil, Pe- ^. 
.E ro quien poaràsutir una cosa como celtas 1 
e2E i adgas citus, qnam càrrigásyqua in píávan in- "AH 
duraerunt: Peimzro haras pedazos, d ender&ces 
&la$«o:sás endurecñidas. ea sumala inclinación, EN 
| Citius yitam; quam glaudimar. Wltextorguas: ¡Pri- 1 | 
y Aero diras la vida; que da españ ss 12 X 
r Dil preterito perfecit de fajantivo, ife fa di wtees:cpn 

(00 9glandteletaucisen lagardei imperfilrú, para dar uno 

« 7 9212. Joubir/e toy: decir fu párecenz. A € B 

b s q Golp Je com codémipfenon invitus. Erra grin 
Jo € VQ Etrafüa:cqu ¿ld ebuena Sa na 


532431 " 


sog ¿IN 
m 7 


£e 


Nee- 


! 


"h ue " Ad e cito... : 4 $ 7 
(Coe bón arguerim, quí ibus fentlami Niyo repre. 


t4 igdiéfa, es Mi mtencion repre hender, ÓlC. 


pia yo tan t;cilmente, &c. 


Nic enim tám facile dixerim, Ge Porque go die 


«Nee go d ibitaverim, Nveyo dudar». 
xyutad: wor wégaverim; Una cosa ng. negaria yog 


Ono puedo negsts 


pretericó perfecto de^ fujuntivo y por fucuro 
li dmperfétto de indicara. —— 0 00c 
|. Aternadixerim; rc. Con licencia de v. a4 


Ide ecc. | 
Auf vgérité potins ;quamredeaw e Terent. e 
Anics mewé de aquí, que bolver.. 
Dixeris egregienotam, f callida veibas 
. Reddiderit junEur a wo vum, i 


— ^ Habiavasifscosidamente, fi; zc. 


UE. 


Wu 
M - 


j ! Vide 


ño detu salud, 
Neminem verbo lateri 
né feceris; Mira no lo hagas» 
Né tomucris: No remas. | | 
J— Noveritis: 9a bed, sepades, haxeis de saber, 


vo, en lagar de prererit 


alla 


E NN NP ega d " PRA 
" TERN. Et cas x 
E A CRRESUMNGS o — gera E 75 


3 Futuro de fejuntivo por imperativo. 
E Ibil incommodo valetudinis tug faceris f pro 
i P facito de facias. y No hagas cusa con dae 


is. Nodigas eal de nadiez 


Hora uitimafeare que los Hiftorizdores usan 
A vegts eleganteme nre del presente de idicatie 
o im;erfe&to de indican 


tivo. Salust, «4t Rumaui fiflinare, parere, clas 


as <a a 


¿de " EM; ds LEE LAA oros É NUM - 

M ir. ds 7 NH $^ o Me Ea jT 4 P ds TNT e 3 

e : A " ( A ys » Mc "o "m e 

j ! ys é-oOon - 
q | O2» 


Mum brtiWisb/fE bus, abogar jog. ero, Más dog 
Hora nos daba nse prisas apéceiblanse cxhort as 
| banse uno Ag 0t orsalian. ai &ncuznio los efc N 
AMIZOS, ELL, > d E ey We > 
3s Barc, in Argn. lb, A. Palas evpiditates Py a | 
: Atlviti indu erre plas Julro yenatat; P» pes : 
simitias fortiri iggpateaque eas celeres largiri vb. 
&/Ce, hayro?t d gegatiorum fmmo, quam d 
(00 95 credebat, ence. So] larien; a sus apati- 
p o HPS TECICaDase, enla cazy- mas delo quegra jus 
(op oo Je no temia defe&toen los amigos,.y a i 
(op e — Aesconjpafion regia horror. a lara > 
P rtadcigovietno, fiando. . ^ 
dos:por lamayorparte...- 
de losmalosmb. « 2 ticas 
cU mifros &o. r1 D SERE: 


» 


f?» etr. T 
LE E. lu 


Aro 


A T4 k E 
z A eN 
^» y 


NON os : 
Las - » y 7 E 
E S , : * : $ : A : 
S y ñ us f ) , 
n wi A ' z 
e : t - £g 
| 3 : t t A e ^ E 
iu 1 E > 
af 3 x id * ' y 
E ; ^ , y 5 j ^ 
2 Y 
NN. , > 1 . | 
E al ; Y a * A - E m 
s ve ACA , i ^ "s LI 
is E - " E y 1 : 0 2 & : 
Lo A iS i ^ ; JE 13 
e PT À Í E e EM ^ 
y s 2 "d ; ^ E pl n 
M e vis " P : , " A " 
" " SS MA m 
i y « 
OO" * À vo 3 HL Yo 
f^ £ ' UM «a A 


E 


1 


uw ALS OEA 


CERA AeMIDCER GRO RIE 


¿de Tr Ur TET e o Dt s — 
3 - 7 3 Mu